Na uczelniach – wiedza, eksperymenty i laboratoria. W firmach – rynek, dynamika i nastawienie na zysk. Te dwa środowiska nie zawsze się rozumieją, choć gdy już się spotkają, to starają się efektywnie współpracować w ramach projektów z obszaru badań, rozwoju i innowacji (B+R+I) budując fundament pod nowoczesną, innowacyjną gospodarkę regionu.

Na Pomorzu Zachodnim funkcjonuje wiele mechanizmów wspierających firmy w procesie tworzenia i wdrażania innowacji – od fazy badań, przez testowanie, aż po komercjalizację rozwiązań. Mimo tego potencjału, efekty tych działań nie zawsze są widoczne w praktyce.

Dlaczego tak się dzieje? Co sprawia, że wiele firm w regionie wciąż nie angażuje się aktywnie w działalność badawczo-rozwojową? Co wspiera, a co blokuje innowacje? Jak układa się współpraca między nauką a biznesem? Odpowiedzi na te pytania przynosi najnowsze badanie innowacyjności zachodniopomorskich przedsiębiorstw przeprowadzone na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego. Raport, który bazuje na wynikach uzyskanych z badań wśród ponad 800 firm z obszaru Inteligentnych Specjalizacji regionu, pozwala lepiej zrozumieć potrzeby, ograniczenia i potencjał lokalnych przedsiębiorstw w zakresie działalności badawczo-rozwojowo-innowacyjnej.

Autorzy opracowania wskazują, że główną motywację wprowadzania innowacji przez lokalne podmioty gospodarcze stanowi aspekt finansowy związany z dążeniem do osiągnięcia wyższego zysku. Identyfikowana jest również potrzeba poprawy wydajności czy sprostania oczekiwaniom klientów.
Z kolei wymiar ekonomiczny oraz – dodatkowo - wysokie ryzyko towarzyszące bardzo często tego typu działaniom, wymieniane są przez przedstawicieli biznesu jako główne bariery niewprowadzania przez nich takich rozwiązań. Jednocześnie należy zauważyć, że niemal co szósta badana firma nie dostrzega w ogóle potrzeby wdrażania innowacji.

Wnioski z raportu rzucają także światło na wyzwania, jakie stoją przed skuteczną współpracą nauki i biznesu. Choć obie strony dysponują zasobami i kompetencjami, które mogą się wzajemnie uzupełniać, często brakuje im wspólnej przestrzeni do inicjowania dialogu i budowania trwałych relacji.

Co mówią dane? Współpraca wymaga wsparcia i rozwoju

Zaledwie 13%. Tyle ankietowanych firm z zachodniopomorskiego zadeklarowało, że prowadzi działalność badawczo-rozwojową. Jeszcze mniej – bo tylko 10% – korzysta z wiedzy jednostek naukowo-badawczych. Zdecydowana większość innowacyjnych firm woli rozwijać swoje pomysły we własnym gronie lub uczyć się od klientów.

Z drugiej strony, uczelnie nie zawsze wiedzą, jak skutecznie dotrzeć do biznesu. Mimo bogatego zaplecza laboratoriów, doświadczonych naukowców i zaawansowanych technologii, ich oferta niewystarczająco często ma szansę zaistnieć w świadomości przedsiębiorców.

– Trzeba jasno powiedzieć: uczelnia i biznes to dwa różne światy. My rozwijamy wiedzę, oni – generują zysk. Żeby to zadziałało, trzeba się poznać i zbudować zaufanie – mówi jeden z naukowców uczestniczący w badaniu - profesor Mirosław Pajor z Politechniki Morskiej w Szczecinie.

Komunikacja – największy problem, największy potencjał

Najczęściej barierą nie jest brak narzędzi, a brak… rozmowy. Naukowcy zauważają, że biznes nie szuka kontaktu. Firmy twierdzą, że nie wiedzą, do kogo się zgłosić.

– Biznes potrzebuje partnera, który rozumie tempo rynku. Tymczasem uczelnie często są zbyt „instytucjonalne”. Brakuje im elastyczności i otwartości, zwłaszcza na startupy – mówi Krzysztof Kobus współwłaściciel firmy technologicznej Glass-Link specjalizującej się w IT (technologiach informacyjnych) oraz IIoT (Przemysłowym Internecie Rzeczy).

I dodaje, że uczelnie wciąż myślą o dużych korporacjach jako naturalnych partnerach. Tymczasem innowacje często rodzą się w małych zespołach, działających na granicy ryzyka i z wysoką determinacją. To właśnie one potrzebują wsparcia – przestrzeni, infrastruktury, otwartości na możliwość przeprowadzenia pilotażu.

Są też sukcesy – i warto o nich mówić

Pozytywnym przykładem jest Projekt REPAC2, realizowany przez szczecińskie Stowarzyszenie Natureef. To modelowy dowód na to, że przy odpowiednim zarządzaniu i skutecznej komunikacji możliwa jest współpraca na linii nauka–biznes–partnerzy zagraniczni. Celem projektu było opracowanie ekologicznych opakowań do żywności, a efekty projektu zyskały międzynarodowy rozgłos.
Co zadecydowało o sukcesie? Długoletnie relacje, zaufanie i otwartość na wspólne działanie.

W badaniu aż 70% firm, które już współpracowały z uczelniami z regionu, oceniło tę współpracę pozytywnie. To znak, że problem nie leży w jakości relacji, ale w ich braku. Gdy już uda się je nawiązać – efekty bywają bardzo dobre.

Innowacje wymagają zaufania i zaangażowania

Część wniosków z badania pokazuje, że rozwój innowacyjności w regionie wymaga nie tylko nowych narzędzi i programów, ale przede wszystkim trwałych mechanizmów sprzyjających komunikacji i budowaniu zaufania pomiędzy nauką a biznesem.

Jednak skuteczna komunikacja to nie wszystko. Równie istotna jest gotowość do otwartości, testowania nowych rozwiązań i podejmowania wspólnych inicjatyw. – Gdy oferujemy propozycje pilotażu nowych, innowacyjnych technologii, bez żadnych kosztów – nie napotykamy entuzjazmu, by je testowo wdrożyć, mimo iż przedstawiciele nauki czy przemysłu dostrzegają potencjalne korzyści z ich zastosowania – mówi Krzysztof Kobus.

Wyzwaniem nie jest brak środków czy infrastruktury - te bariery udało się częściowo zniwelować w ostatniej dekadzie. Główną trudnością pozostaje wciąż niedostatek zaufania, doświadczenia we współpracy i otwartości na eksperymenty o wysokim stopniu ryzyka. A to wszystko nakłada się na jeszcze niedostatecznie rozwiniętą kulturę kooperacji, bez której trudno o skuteczne wdrażanie innowacyjnych rozwiązań.

- Świat nauki ma wiele do zaoferowania biznesowi w dziedzinie rozwoju innowacji. Z kolei przedsiębiorcy mają potencjał, by inspirować naukę realnymi wyzwaniami i nadawać innowacjom praktyczny kierunek. To właśnie w tej wzajemnej inspiracji kryje się klucz do efektywnej współpracy i rozwoju regionu. Potrzeba jedynie otwartości, zaufania oraz nieco wytrwałości i czasu - a efekty mogą nas wszystkich pozytywnie zaskoczyć – mówi Marszałek Województwa Zachodniopomorskiego Olgierd Geblewicz.

Chcesz wiedzieć więcej? Kliknij w poniższy link i sprawdź pełny raport z badania.

Analiza innowacyjności zachodniopomorskich przedsiębiorstw

Zadanie zostało zrealizowane w ramach projektu pn. „Pomorze Zachodnie – nowy wymiar innowacji”, finansowanego ze środków programu Fundusze Europejskie dla Pomorza Zachodniego 2021-2027, Priorytet 1 – Fundusze Europejskie na rzecz przedsiębiorczego Pomorza Zachodniego, Działanie 1.4 Wzmocnienie procesu przedsiębiorczego odkrywania i rozwój ekosystemu innowacji.