Tak przedwojenne domy handlowe przyciągały klientów [foto]

Historia 8 lat temu wtorek, 22 listopada 2016 20:09

UFA Palast

Niektóre przedwojenne aranżacje wystawiennicze bardziej skupiały na sobie wzrok potencjalnego klienta. Rzędy jednolitych okien opasanych podświetlonym szyldem, wzmocnione różnorodnym oświetleniem i dynamicznym upozowaniem manekinów były znakiem nowoczesności – dziś takie konfiguracje widujemy w niemal każdym oknie wystawowym.

Niezwykle zaciekawiają zdjęcia witryn, których prezencja jest bliska dzisiejszym trendom tworzenia wystaw. Efekt taki wywiera realizacja z fotografii sklepu muzycznego (prawdopodobnie również teatru muzycznego) Odeon Musikhaus oraz wystawa ze zdjęcia fragmentu domu mody firmy Fritz Vilter.

na zdj. dom mody Fritz Vilter

Już przy pierwszym spojrzeniu uwagę zwracają pełnopostaciowe, naturalistyczne i w kompletnym ubiorze manekiny oraz dynamiczny sposób ich upozowania, sugerujący ruch. Ważnym czynnikiem przesądzającym o efekcie wizualnym było też oświetlenie. Obie wystawy są konsekwentnie wyeksponowane strumieniami świateł o tym samym kierunku (w sklepie muzycznym z prawej do lewej, w witrynie prezentującej futra - na odwrót). W Odeon Musikhaus dopełnieniem jest oświetlenie lambrekinów pochodzące od podświetlonych szyldów umieszczonych nad oknami wystawowymi.

Ślady widoczne na zdjęciu domu mody Vilter sugerują, że sklep ten mógł zastosować podobne rozwiązanie szyldu, górnej dekoracji okien i ich podświetlenia. Nie sposób pominąć też podobieństwa architektonicznego obu witryn - wejścia do lokali są mocno cofnięte wgłąb, przez co symetryczne okna wystawowe zyskały formę dużych przeszklonych gablot. Na fotografii z Papenstrasse 6 widzimy, że zabieg ten zaowocował w pełni wykorzystaną możliwością stworzenia bardzo dynamicznej i zaciekawiającej sytuacji. W przeciwieństwie do klasycznych wystaw okiennych omawiana prezentacja nie jest zorientowana tylko w kierunku jednej szyby wystawowej, ale jest komponowana z myślą o różnych kierunkach podziwiania ekspozycji. Dodatkowo zastosowano lustra sprawiające wrażenie głębi i pokazujące towar od tyłu. Z kolei w przypadku lokalu z Monchenstrasse, architektura witryny i wnętrza wraz z ich oświetleniem pozwoliły na poszerzenie wizualne przestrzeni ekspozycyjnej o cały hall Odeon Musikhaus. W ogólnym rozrachunku mamy do czynienia z aranżacjami niczym nie ustępującymi współczesnym trendom wystawiennicznym.

Witryny dawnych domów handlowych inspirują do dziś
Podziwiając archiwalne zdjęcia Szczecina, widzimy, że rozwój handlu i modernistyczne tendencje w architekturze zaowocowały w przedwojennym Szczecinie budową nowoczesnych domów handlowych. Wraz z nimi pojawił się nowy charakterystyczny typ witryn, w postaci ciągu złożonego z identycznych okien wystawowych, przeszkolonych często jedną taflą szkła i biegnących przez całą długość parteru budynku. Uwidocznione na starych fotografiach domy handlowe z podświetlonymi wieczorem witrynami i żarzącymi się szyldami przywodzą na myśl współczesne realizacje architektoniczne.

Bardzo dobrym przykładem tej tendencji była witryna magazynu handlowego braci Lüth (Gebrüder Lüth, Magazin für Haus - und Küchengeräthe, przedwojenny adres Monchenstrasse 17-19).

Powstała w wyniku połączenia ze sobą dwóch kamienic, co miało miejsce według Encyklopedii Szczecina, w 1928 roku. Podjęte wtedy zabiegi związane z modernizacją witryny (ujednolicenie okien wystawowych i opasanie całego parteru domu towarowego jednym podświetlanym szyldem) nadały przedsięwzięciu braci Lüth nowoczesny, wielkomiejski wyraz. Sama architektura budynków stała się również dzięki temu jednorodna i majestatyczna.

Dziś Posejdon i Kaskada, kiedyś...
Z typowym parterem przedwojennego domu handlowego prezentującym rząd okien wystawowych mają do czynienia po dziś dzień przechodnie mijający budynek byłego Powszechnego Domu Handlowego „Posejdon”. Okazała budowla powstała w 1930 roku w miejscu Odwachu Miejskiego i znana jako „UFA Palast” pełniła w niemieckim Stettinie rolę kombinatu rozrywkowo-handlowego. Na fotografii z lat 30-tych XX wieku możemy podziwiać bryłę, której dekorację stanowią symetrycznie względem osi elewacji zakomponowane szyldy, prawie wszystkie jednolicie składające się z prostych liter przestrzennych.

Szyldy DEFAKA i Deutsches Familienkaufhsus dotyczą oczywiście domu towarowego; poniżej widzimy szyld kawiarni, zaś w parterze podziwiamy nowoczesne, w pełni przeszklone wejście. Eksponowany na zdjęciu narożnik budynku u zbiegu dzisiejszej alei Niepodległości i ulicy Partyzantów mieścił na parterze dużą restaurację, nazwaną „Alte Wache” w odniesieniu do historii miejsca. Przyglądając się, od strony ul. Partyzantów dostrzeżemy ciąg jednolitych okien witryny sali konsumpcyjnej, udekorowanych prawdopodobnie identycznymi zazdrostkami. Otwory okienne dzielone były na trzy części (współczesna imitacja z PCV powtarza ten podział). Na rogu elewacji przy wejściu od strony al. Niepodległości wiszą elementy, pozwalające domyślać się popularnych wtedy w Niemczech gablot z informacjami o lokalu i menu. Przy prawym brzegu fotografii dostrzegamy inny, częsty element wystroju przedwojennych witryn - markizę tarasową.

Warto dodać, że znany z dawnych fotografii miłośnikom Szczecina „Haus Ponath” z 1929 roku, przebudowany w latach powojennych na Kombinat Gastronomiczno-Rozrywkowy „Kaskada”, posiadał również ciąg powtarzających się okien witrynowych i zdobiony był symetrycznie zakomponowanymi szyldami z dużych liter przestrzennych, świetnie korespondującymi z architektonicznym charakterem elewacji budynku.