To było już czwarte spotkanie w szczecińskiej Willi Lentza z udziałem Krzysztofa Czyżewskiego! Ten ceniony animator kultury, pisarz i wykładowca uniwersytecki przyjechał 3 października do Szczecina, by podzielić się swoimi doświadczeniami i przemyśleniami w formie wykładu na temat „Odświętność: Kultura na co dzień czy od święta”.

Coroczne misterium

Punktem wyjścia do rozważań na ten temat było wydarzenie organizowane przez Ośrodek Pogranicze w Krasnogrudzie, nazwane Misterium Mostu. Co roku w tym miejscu zbierane są dramaty, idee, dźwięki i słowa, obrazy i gesty w wieczorach autorskich, koncertach, spektaklach, wystawach, filmach, sympozjach, łącząc się w coś niepowtarzalnego. Dodajmy, że nie ma próby generalnej, a uczestnicy stykają się z sytuacją, która dla nich jest czymś nowym, nieprzećwiczonym i nieszablonowym. 

W programie ostatniej edycji tego kulturalnego święta znalazły się m.in. poezja Wiktorii Ameliny, naukowe poszukiwania Timothy’ego Snydera oraz kompozycje Emila Pietrzyka, Pawła Szpury i muzyków z sejneńskiej orkiestry. Krzysztof Czyżewski opowiedział w Willi Lentza o tym, jak to wydarzenie zostało zainicjowane 9 lat temu i jak następnie kształtował się jego charakter.

Potrzeba przekroczenia i zakorzenienia

Jak mówił, święto wiąże się z potrzebą przekroczenia, czyli przejścia do innego miejsca niż to, w którym się znajdujemy. To działanie może mieć charakter metaforyczny, duchowy, ale niewątpliwie łączy się też z gestem obdarowywania, przekazywania czegoś innym. Szczególnie istotnym jego aspektem jest zakorzenienie w codzienności, tzn. sięganie do materii „zwykłego” życia, bez hierarchizowania (tzn. oceniania czegoś jako lepsze czy ważniejsze). Święto nie może mieć charakteru ekskluzywnego, hermetycznego. Jeżeli jakaś aktywność jest prowadzona wspólnie, to wszyscy mogą i powinni w niej uczestniczyć (bez wykluczania osób, które pozornie „nie nadają się”, „nie potrafią”).

Mitologia i Italo Calvino

Krzysztof Czyżewski mówiąc o cechach świętowania, odwoływał się do mitologii greckiej i prozy Italo Calvino. Podawał też inne przykłady ze swoich bogatych doświadczeń z pracy przy wydarzeniach kulturalnych. Przypomniał o aktywności związanej ze staraniami Lublina o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury i późniejsze działania w charakterze dyrektora ESK Wrocław 2016, zakończone rezygnacją z tej funkcji z powodu braku możliwości realizacji pierwotnej idei programowej.

Poczuć się kimś innym

Swój wykład gość z Sejn spuentował bardzo ciekawą tezą. Według niego prawdziwe świętowanie w kulturze „daje możliwość wydobycia z nas samych innego”, pozwala nam poczuć się, choćby przez jeden wieczór, kimś innym oraz znaleźć się w sytuacji, której się nie spodziewalibyśmy, a zatem wymaga odwagi i otwartości. Efektem tego jest odczucie współbycia, współistnienia...

W drugiej części programu, Andrzej Buławski, prezes Slow Food Convivium Szczecin, zaprosił wszystkich uczestników na spotkanie z kulturą kulinarną, czyli kolację z menu opartym na regionalnych, szczecińskich produktach. Przy stole, na ostatnim piętrze willi, kontynuowano rozmowę o odświętności kultury. Bardzo różne, także osobiste, spostrzeżenia dotyczące tego tematu oraz pytania do autora wykładu dopełniły dyskusję.