To mógłby być jeden z oryginalniejszych zabytków w regionie. Mowa o przedwojennej stacji benzynowej w okolicy Kołbaskowa, przy zjeździe z A6 na Szczecin. – Nie jest jeszcze za późno, by zainicjować działania w kierunku zachowania i rewaloryzacji tego niewątpliwie ciekawego reliktu dawnej techniki i architektury związanej z infrastrukturą drogową – mówi Michał Dębowski, miejski konserwator zabytków.

Stacja wciąż działa, ale w najbliższych miesiącach planowana jest budowa nowego węzła Szczecin Zachód w innym miejscu A6. Wtedy zostanie odcięta od autostrady, a dojazd będzie możliwy tylko ślepą drogą, która zastąpi brukowany zjazd. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad nie będzie jednak musiała rozebrać samego budynku.

– Nie wiem, jakie plany dotyczące przyszłości stacji ma obecny właściciel, czyli Spółka ORLEN, ale istnieje obawa, że nierentowny i niespełniający współczesnych wymagań obiekt może zostać przeznaczony do likwidacji. Myślę, że byłaby to niepowetowana strata dla architektonicznego pejzażu naszego województwa – zwraca uwagę Michał Dębowski.

Opływowe kształty budynków i zadaszenie w kształcie litery „V”

Co prawda stacja znajduje się poza Szczecinem, ale miejski konserwator zabytków zainteresował jej tematem swojego wojewódzkiego odpowiednika.

Przypomina, że zachowały się cztery obiekty tego typu i pozostałe trzy są już objęte ochroną konserwatorską. Dwie przy autostradzie pod Wrocławiem i jedna w niemieckim Fürstenwalde. Co czyni je wyjątkowymi?

– Dzięki oryginalnej formie zadaszenia w kształcie litery „V", opartego na żelbetowych słupach, plan budynku wpisywał się w trójkąt utworzony przez łącznice wjazdowe i zjazdowe węzła autostradowego – opowiada Michał Dębowski. – Opływowe kształty budynków utrzymane w stylistyce streamline design nawiązywać miały do aerodynamicznych i opływowych form inspirowanych przemysłem lotniczym, kolejowym i stoczniowym i w tym przypadku odwoływały do poczucia dynamizmu i szybkości ruchu autostradowego.

Wzorem stacja pod Berlinem – „odrestaurowana z przywróceniem pierwotnego wyglądu”

Stację typu Fürstenwalde zaprojektowano w pracowni arch. Friedricha Tammsa, profesora Politechniki Berlińskiej. Ta podszczecińska powstała w 1937 roku. Na parterze znajdowała się przede wszystkim przestrzeń dla podróżnych i toalety, a w piwnicy magazynowano paliwo oraz węgiel.

Dziś jest nieco przebudowana i oklejona reklamami, które nie pozwalają w pełni docenić założeń tej modernistycznej architektury. Zdaniem konserwatora zabytków, nie będzie jednak większego problemu z cofnięciem tych zmian. Jako przykład podaje Fürstenwalde.

– Stacja podberlińska została odrestaurowana z przywróceniem pierwotnego wyglądu i materiałów wykończeniowych. Pomimo, iż nie pełni już swoich pierwotnych funkcji stanowi wzorcowy przykład postępowania konserwatorskiego z zabytkiem architektury modernistycznej – mówi Michał Dębowski.

Nowy węzeł na A6 powstanie w ramach budowy II etapu obwodnicy Przecławia i Warzymic oraz obwodnicy Kołbaskowa. Na razie GDDKiA otworzyła koperty z ofertami potencjalnych wykonawców. Najtańsza, złożona przez firmę Budimex, opiewa na ponad 400 mln zł. Nowa infrastruktura ma być gotowa w 2028 roku.