Społeczeństwo i kochankowie, czyli dysharmonia Bach for my baby

Główne problemy, choć oczywiście nie jedyne, jakie wyłaniają się z poetyckiej składanki, to niemożność porozumienia pomiędzy kobietą, która jest zazwyczaj podmiotem lirycznym, a mężczyzną, także konflikt pomiędzy jednostką a społeczeństwem. Pobrzmiewają również echa nieprzystosowania kobiety-podmiotu lirycznego do zasad wiary, niemożliwość rozwiązania problemów etycznych i obyczajowych. 

 

Jednostka uwikłana jest w grę nieporozumień, co, zdaje się, symbolizuje okładka publikacji. Widać na niej ekran przywołujący skojarzenie z kinem pod gwiazdami, a na nim kobietę, której wizerunek jest odbiciem samej poetki. Kobieta zapatrzona jest w kompozytora pozbawionego twarzy. Bachem może być kochanek, wymarzony mężczyzna, ktoś, kto przyniesie to, czego poetka pragnie najbardziej, a co kryje się czasem pomiędzy wierszami. Okładka zapowiada też, że sytuacje liryczne skąpane będą w „polskim sosie”. Domniemani kochankowie pędzą na ekranie w czerwonym kabriolecie FSO Warszawa. 

 

Radykalny feminizm zakłada, że wszystkie relacje pomiędzy kobietami a mężczyznami mają podtekst seksualny. Niedaleko stąd i do psychoanalizy. W Bach for my baby ciało nie ma wyraźnego konturu ani negatywnego, ani pozytywnego. Bez wątpienia jest ono wskaźnikiem zainteresowania mężczyzn, ale nie staje się tym samym znienawidzonym obiektem-przekleństwem kobiecej egzystencji. Podmiot liryczny w poezji Bargielskiej jest zazwyczaj płci żeńskiej. Sama autorka zdaje się zostawiać w wierszach elementy swojej osoby, balansując dystansem pomiędzy twórcą a tworzonym.  

 

Ciało i jego zmysły odgrywają w wierszach z tomu Bach for my baby dużą i niejednoznaczną rolę. W wierszu Suzanne podmiot liryczny lekceważy kochanka, deprecjonując jego sposób wyrażania miłości. Wychodzi do ogrodu, w którym oddaje się przyrodzie i empirycznemu jej poznaniu. To poezja pełnokrwista i w pewnym sensie przyziemna, choć autorka posługuje się pewnym kodem, który jest czasem jak szyfr. Nie wiadomo, czy jest to wyraz artystyczny poezji Bargielskiej, czy, w pewnym sensie, jej hermetyczność. 

 

Bargielska często łączy zdania pozornie nie mające ze sobą związku, tworząc tym samym własny styl. Inaczej jednak niż jest to napisane w nocie wydawcy, poetka nie unika patosu. Zestawianie kompletnie różnych myśli brzmi czasem topornie, a język nie jest kunsztowny, co prowadzi do zderzenia podniosłych zdań-aforyzmów z treściami zupełnie innymi stylistycznie. Słowa wyrwane z kontekstu, zestawione z subiektywnymi przemyśleniami, mogą zniechęcić odbiorcę i zabrać mu przyjemność z obcowania ze sztuką.

 

Zupełnie inny od pozostałych wierszy jest liryk Inna róża zamykający tomik. Jego tematem jest córka podmiotu lirycznego, którą on sam uważa za piękną „jak z Pieśni nad Pieśniami”. Piękno dziecka kobiety mówiącej jest, jak twierdzi ona sama, nadzieją tego świata. I rzeczywiście słowa te są przekonujące, a autorka przy tak wyraźnym temacie zrezygnowała ze stylu, który nadawał ton pozostałym wierszom w Bach for my baby.

 

Najnowszy tomik poezji Justyny Bargielskiej pełen jest nieudanych romansów, kochanków, poczucia winy wynikającego, zdaje się, z życia w społeczeństwie o określonej obyczajowości. Uwypuklone są w nim ograniczenia w miłości, małżeństwo zdaje się czasami pętać kochanków, którym nieraz ciężko jest się zdecydować, w którą stronę pójść, i którzy czasem nie pasują do siebie, co zazwyczaj wie kobieta-podmiot liryczny i co wyznaje. Mimo tych ważkich tematów nowy tomik Bargielskiej wydaje się być pozycją ciężkostrawną ze względu na wszechobecny relatywizm. Relatywizm ten w połączeniu z niekunsztownym językiem i takim sposobem obrazowania odbiera tomikowi Bach for my baby szansę na bycie sztuką przez duże „s”. 

 

Justyna Bargielska, Bach for my baby, Wrocław 2013.