Co prawda nie będzie możliwości, by zwiedzać XVII-wieczne kanały, ale miejscy urzędnicy pomyśleli o innym sposobie wyeksponowania tunelów odsłoniętych podczas przebudowy pl. Orła Białego.

Było pewne, że prace ziemne w tej części Starego Miasta doprowadzą do odkopania historycznych konstrukcji. Najwięcej emocji wśród mieszkańców wzbudził widok wejść do podziemnych korytarzy datowanych na XVIII wiek.

Pierwszy z nich biegnie od strony Pałacu pod Globusem (siedziba Akademii Sztuki) w kierunku Fontanny Orła Białego. Drugi, od fontanny, w stronę zastąpionej dziś przez współczesną zabudowę nieistniejącej kamienicy na rogu ulic Koński Kierat i Staromłyńskiej. Ich główną funkcją było doprowadzanie wody i odprowadzanie ścieków.

Peryskop na połączeniu kanałów

Od razu pojawiły się głosy, by przy przebudowie placu wyeksponować historyczne podziemia. Zaapelował o to również radny Przemysław Słowik z klubu Koalicji Obywatelskiej.

„Dobrze zaprojektowana forma prezentacji – np. przeszklone powierzchnie w posadzce, punktowe oświetlenie czy krótkie opisy informacyjne – mogłaby stać się istotnym elementem edukacyjnym i turystycznym, jednocześnie wzbogacając przestrzeń publiczną” – przekonywał w interpelacji do prezydenta.

Z udzielonej radnemu odpowiedzi dowiedzieliśmy się, że do tunelu rzeczywiście będzie można zajrzeć, ale nie przez przeszkloną posadzką.

„Planowane jest udostępnienie do oglądania odkrytych ceglanych kanałów poprzez wykonanie peryskopu na połączeniu kanałów oraz wykonania oświetlenia LED w ich wnętrzu. Obecnie trwają prace projektowe w tym zakresie” – napisał Michał Przepiera, zastępca prezydenta Szczecina ds. inwestycji.

Poza tym, na nowej nawierzchni placu zostanie oznaczony przebieg XVIII-wiecznego wodociągu. Podczas prac odkopano fragmenty drewnianych rur, ale nie planuje się ich ekspozycji.

Kilkusetletnie cegły znikną z pl. Orła Białego

Podobny los czeka odsłonięte piwnice XIX-wiecznych kamienic i ceglaną platformę, na której w pierwszej połowie XVIII wieku stanęła fontanna z orłem (później przesunięto ją na obecne miejsce).

„Konstrukcja ceglanej platformy, pozostałości dawnej zabudowy z uwagi na zły stan techniczny oraz na kolizje z projektowanymi sieciami i konstrukcją nawierzchni zostaną rozebrane. Spółka Szczecińskie Inwestycje Miejskie uzyskała wymagane zgody na rozbiórkę kolidujących obiektów” – wyjaśnia prezydent Przepiera.

Wszystkie historyczne znaleziska zostaną dokładnie udokumentowane. Opisane i przeanalizowane w porównaniu z archiwalnymi materiałami.

Połączenie reprezentacyjnego placu z zielenią

Przebudowa placu Orła Białego kosztuje 16,4 mln zł, z czego 12,8 mln zł to dofinansowanie z Unii Europejskiej. Wykonawcą jest Firma Budowlano-Drogowa MTM. Zapowiadano, że prace zostaną zakończone w marcu 2026 roku.

Północna część placu, wokół zabytkowej fontanny, zyska formę utwardzonego, reprezentacyjnego placu. Południowa będzie miejscem rekreacji z zielenią. Ruch pojazdów zostanie ograniczony do minimum.

Przebudowane zostaną nawierzchnie placu Orła Białego, fragmenty ul. Koński Kierat, Staromłyńskiej oraz chodnik i zjazdy z ul. Grodzkiej. Plac będzie oświetlony przez 25 stylizowanych latarni w części utwardzonej oraz 6 drewnianych latarni w części zielonej. Na placu stanie również mała scena. 

Przebudowa poprzedzona została procesem prototypowania z udziałem mieszkańców. Wcześniej unieważniono konkurs na nowe zagospodarowanie placu.