Już teraz warto wpisać w kalendarz grudniowe wydarzenia w TRAFO Trafostacji Sztuki w Szczecinie związane z wystawą „One Man Does Not Rule a Nation” (człowiek nie rządzi narodem w pojedynkę), której autorami są Janek Simon i Max Cegielski. To niezwykła podróż z Afryką w tle. Posłuchać będzie można m.in. Maxa Cegielskiego, Alicji Gzowskiej czy Łukasza Stanka.

Kilkumetrowa kopia pomnika Kwame Nkrumaha (pierwszego prezydenta Ghany) jest centralnym obiektem wystawy, którą do 5 stycznia można oglądać w TRAFO Trafostacji Sztuki w Szczecinie. Projekt jest nie tylko próbą zwrócenia uwagi na postać rzeźbiarki Aliny Ślesińskiej, ale i pokazania związków Polski z Ghaną i bliżej - Szczecina z Ghaną.

Zburzony pomnik i przywrócona historia

Cała ekspozycja w TRAFO jest zbudowana wokół monumentu z Ghany i jego autorki - rzeźbiarki Aliny Ślesińskiej. Cała wystawa w formie instalacji składa się z archiwaliów oraz nowych, nagranych i zebranych przez Cegielskiego i Simona materiałów.

Pomnik Kwame Nkrumaha, ustawiony w Winneba pod Akrą, Ślesińska stworzyła w połowie lat 60. XX wieku. Dzieło po ośmiu miesiącach od odsłonięcia zostało zniszczone podczas puczu wojskowego w 1966 roku. Dziś o jego istnieniu pamiętają tylko najstarsi mieszkańcy. Teraz ta historia jest na nowo odkrywana w TRAFO, a wydarzenia wokół wystawy, czyli wykłady i spotkania, pozwalają dostrzec zapomniane związki Polski i Ghany, ale też pokazać, jak bardzo Szczecin w ówczesnych latach był w Afryką związany - bo przecież statki z Polski do Ghany pływały już od końca lat 50., przewoziły tam cement i inne towary, a zabierały kakao, które potem przedsiębiorstwo „Gryf” przerabiało na czekoladę. 

Po co właściwie przypominać tę historię i zastanawiać się nad relacjami PRL-u z dekolonizującą się Afryką? Autorzy projektu „One Man Does Not Rule a Nation”, jak sami mówią, patrzą w przyszłość, „aby podjąć wysiłek wyobrażenia sobie bardziej sprawiedliwej globalnej współpracy w przyszłości”.

Grudzień w kalendarzu TRAFO to pięć wyjątkowych spotkań, które ten cel przybliżają. 

Cegielski o Ślesińskiej, czyli nie tylko artystka

01.12.2024 (niedziela), godz. 18:00

„Alina Ślesińska – fakty i mity” - Wykład Maxa Cegielskiego, pisarza, dziennikarza i kuratora z gościnnym udziałem Barbary Ślesińskiej – córki artystki

Alina Ślesińska to jedna z najsłabiej zrozumianych polskich rzeźbiarek. Z jednej strony podejrzewana o bycie za blisko władz PRL, z drugiej strony to zapewne odmowa współpracy z SB spowodowała jej upadek. Oskarżana, że nie wykonywała sama swoich rzeźb, a zarazem autorka setek fantastycznych rysunków. Pasjonatka nauki i twórczyni, której wizje wymykały się możliwościom percepcji ludzi z jej epoki. Wielka gwiazda przełomu lat 50 i 60, o której w latach 70 już niewielu pamiętało. Zmarła zupełnie nie będąc w obiegu sztuki. Jak podkreśla Max Cegielski zapraszając na wykład – to nie tylko ciekawa artystka, ale po prostu osoba.

Rzeźbiarka, która odrzuciła stereotypy

05.12.2024 (czwartek), godz. 18:00

Architektka jutra - wizje opiekuńczych przestrzeni Aliny Ślesińskiej

Wykład Alicji Gzowskiej, kuratorki Muzeum Narodowego w Warszawie - Królikarnia Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego. 

W latach sześćdziesiątych Ślesińska była jedyną postacią w Polsce, która poszukiwała sposobów na odrodzenie architektury poprzez przywołanie jej bliskości z inną sztuką kształtowania przestrzeni - rzeźbą. Artystka śmiało prezentowała swój odmienny punkt widzenia w środowiskach zdominowanych przez mężczyzn, kwestionując ich kompetencje i odmawiając przyjęcia narzucanych przez nich reguł i stereotypów. Jej "propozycje dla architektury" zostały entuzjastycznie przyjęte we Francji. Wykład będzie m.in. analizą wizjonerskich projektów Ślesińskiej i spojrzeniem na to, w jaki sposób wpisują się one w dzisiejszą dyskusję o kształtowaniu przestrzeni. 

Pierwsza taka książka, czyli „Jak biały człowiek”

12.12.2024 (czwartek), godz. 18:00

Spotkanie autorskie z Oliwią Bosomtwe wokół książki „Jak biały człowiek. Opowieść o Polakach i innych"

„Jak biały człowiek” Oliwii Bosomtwe to pierwsza książka o osobach afrykańskiego pochodzenia w Polsce. Opowiada o bohaterach żyjących współcześnie oraz takich, których losy da się odtworzyć za pomocą dawnych wspomnień i dokumentów. Autorka opisuje stereotypy i fantazje, które napędzały wyobrażenia o innych w okresie transformacji, PRL-u, międzywojnia i zaborów, a w tę opowieść wplata osobiste doświadczenia.

Spotkanie z artystą z Ghany, czyli słowo o sztuce współczesnej

15 grudnia (niedziela), godz. 18:00

Artist Talk: Ato Annan

Ato Annan jest artystą mieszkającym w Akrze w Ghanie. Jego zainteresowania to malarstwo, instalacja, dźwięk i wideo. Annan łączy swoją praktykę artystyczną z prowadzeniem projektów z Foundation for Contemporary Art–Ghana [FCA-Ghana] i współpracą z Mmofra Foundation (to m.in. projekty związane z placami zabawa dla dzieci w Akrze). Artysta interesuje się sztuką publiczną i jej zdolnością do tworzenia nowej i „szerszej” publiczności dla sztuki współczesnej.

Europa i Afryka, czyli socjalizm w tropikach

18.12.2024 (czwartek), godz. 18:00

„Architektura w globalnym socjalizmie”, wykład prof. Łukasza Stanka, profesora historii architektury na University of Michigan w Ann Arbor w USA

Wykład zaproponuje nową perspektywę na procesy globalnej urbanizacji i jej architektury w okresie zimnej wojny przez pryzmat socjalistycznego internacjonalizmu. Opierając się na swojej książce Architecture in Global Socialism (Princeton University Press, 2020), Łukasz Stanek m.in. opisze, w jaki sposób socjalistyczna ścieżka rozwoju została dostosowana do warunków tropikalnych w Ghanie w latach 60. XX wieku oraz w jaki sposób środkowoeuropejskie tradycje architektoniczne zyskały nowe życie w Nigerii w latach 70. XX wieku. 

Szczegółowe informacje na temat wystawy „One Man Does Not Rule a Nation” oraz towarzyszących jej wydarzeń można znaleźć na stronie TRAFO Trafostacji Sztuki w Szczecinie: trafo.art