To właśnie Pasolini zafascynowany religią, marksizmem i możliwością rewolucji („Ewangelia wg św. Mateusza”, 1964); adaptujący światową literaturę, by opowiedzieć o ludzkiej witalności, seksualności i pragnieniu rozkoszy („Trylogia życia”, 1971-1974); oraz autor być może najbardziej bezkompromisowej i obrazoburczej analizy faszyzmu i zniewolenia („Salo, czyli 120 dni Sodomy”, 1975).
Od czarno-białej, ascetycznej opowieści o życiu Jezusa (wzbogaconej muzyką Bacha, Prokofiewa i amerykańskim bluesem) do radykalnej wizji piekła na ziemi w Salo, MISTRZOWSKI KWINTET uwypukla skrajności, dzięki którym Pasolini pozostaje tak fascynujący i intryguje kolejne pokolenia widzów. Sercem przeglądu jest nieobecna niemal na polskich ekranach Trylogia życia, czyli „Dekameron” (1971), „Opowieści kanterberyjskie” (1972) oraz „Kwiat tysiąca i jednej nocy” (1974): zanurzona w średniowiecznej literaturze, barwna, ludyczna i zmysłowa celebracja ludzkiej cielesności oraz potrzeby zmysłowej miłości, z muzyką Ennia Morricone i scenografią Dante Ferrettiego („Wiek niewinności”, „Kasyno”, „Gangi Nowego Jorku”).
Kino Pasoliniego to intrygująca klasyka na dzisiejsze, niespokojne czasy: filmy tryskające energią, inspirujące i zaskakujące, a także szokujące swoją bezpośredniością i estetyczną odwagą.
Przegląd w Kinie Zamek odbędzie się w dniach 24-29 listopada. Zainauguruje go spotkanie z kuratorem wydarzenia Sebastianem Smolińskim, a zakończy rozmowa Jędrzeja Wijasa i Krzysztofa Spóra o kontekstach na styku literatury i filmu Pasoliniego.
Ceny biletów na poszczególne filmy z przeglądu MISTRZOWSKI KWINTET: PASOLINI w wysokości 30 złotych.
HARMONOGRAM POKAZÓW
MISTRZOWSKI KWINTET: PASOLINI – EWANGELIA WG ŚW. MATEUSZA
24 listopada (poniedziałek), godz. 18:30
Francja/Włochy 1964 (137 min.)
Reżyseria: Pier Paolo Pasolini
Obsada: Enrique Irazoqui, Margherita Caruso, Susanna Pasolini
Jeden z najoryginalniejszych i najbardziej niezwykłych filmów biblijnych w historii kina. Na fali odnowy Kościoła katolickiego i Soboru Watykańskiego II Pasolini szuka w Ewangelii ziaren społecznego radykalizmu. Czy Jezus był pierwszym komunistą? Czy chrześcijaństwo było wielką apologią wspólnotowego życia? Czarno-biały, ascetyczny, ale też majestatyczny film nie udziela doraźnych odpowiedzi na te pytania, ale stanowi intensywną podróż w przeszłość: do starożytnej krainy pierwszych monoteistycznych religii i do epoki sprzed modernizacji. Taką wizję czasów Chrystusa trzeba było zainscenizować we Włoszech – po zjeżdżeniu terenów Palestyny i Izraela reżyser uznał, że utraciły one archaiczną czystość. „Ewangelia wg świętego Mateusza” opowiadana jest obrazem, biblijnym słowem, ale też muzyką. Eklektycznie dobrane utwory – od Bacha i Mozarta po muzykę rosyjską i bluesową – wzbogacają siłę wyrazu tego jednocześnie rewolucyjnego i tradycyjnego eposu biograficznego. (opis: Sebastian Smoliński)
Wprowadzenie do filmu wygłosi Sebastian Smoliński, kurator przeglądu.
MISTRZOWSKI KWINTET: PASOLINI – DEKAMERON
25 listopada (wtorek), godz. 18:30
Włochy/Francja/RFN 1971 (112 min.)
Reżyseria: Pier Paolo Pasolini
Obsada: Silvana Mangano, Franco Citti, Ninetto Davoli
Antologiczna adaptacja XIV-wiecznego zbioru opowiadań Giovanniego Boccaccia i zarazem pierwsza część tak zwanej Trylogii życia. Każda z nowel opowiada o innych grzechach ludzi i łączy je jeden cel: dosadne skomentowanie włoskiego społeczeństwa. Pasolini metaforycznie przenosi dziewięć średniowiecznych historii swojego sławnego rodaka, podkreślając ich rubaszny i dwuznaczny charakter (a w owych czasach również – obrazoburczy), jednocześnie pokazując współczesne konflikty klasowe pomiędzy bogatą północą i zubożałym południem. Pasolini, zafascynowany włoskim folklorem i ludową witalnością, przenosi akcję filmu z Florencji do Neapolu. Tym samym bohaterowie posługujący się dialektem z okolic Wezuwiusza są ekonomicznie wyzyskiwani przez bogatych mieszkańców północy. Po premierze wiele osób zarzucało autorowi zaprzepaszczenie szansy na porządną (czyli w pełni wierną) adaptację Dekameronu, marksistowskie zapędy i antykościelne świadectwa. Co ciekawe, w rolę pupila słynnego malarza Giotta wcielił się sam Pasolini. (opis: Piotr Szczyszyk)
MISTRZOWSKI KWINTET: PASOLINI – OPOWIEŚCI KANTERBERYJSKIE
26 listopada (środa), godz. 18:30
Francja/Włochy 1972 (122 min.)
Reżyseria: Pier Paolo Pasolini
Środkowa część Trylogii życia zabiera nas do średniowiecznej Anglii ze zbioru opowiadań Geoffreya Chaucera. Osiem historii – które pisze na naszych oczach autor grany przez Pasoliniego – w lapidarny, rubaszny sposób przedstawia erotyczne szaleństwa i zabobony wyspiarzy. Wśród bohaterów znajdziemy starca, który nie dostrzega niewierności swojej żony, padających ofiarą szantażu homoseksualistów oraz nienasyconą seksualnie wdowę. Pasolini w mistrzowski sposób miesza burleskę, skatologiczny humor, apokaliptyczne wizje i komedię omyłek z refleksją nad światem znajdującym się u progu nowoczesności. Opowieści kanterberyjskie były kręcone w ponad 20 lokacjach w Wielkiej Brytanii oraz na wulkanie Etna. Inspirowane i slapstickiem Chaplina, i malarstwem Paola Uccella oraz Albrechta Dürera, stanowią błyskotliwy dialog z Chaucerem, w którym przez dawne obyczaje prześwitują wyjątkowo aktualne paradoksy. Zdobywca Złotego Niedźwiedzia na Berlinale w 1972 roku. (opis: Sebastian Smoliński)
MISTRZOWSKI KWINTET: PASOLINI – KWIAT TYSIĄCA I JEDNEJ NOCY
27 listopada (czwartek), godz. 18:30
Francja/Włochy 1974 (155 min.)
Reżyseria: Pier Paolo Pasolini
Ostatnia część Trylogii życia to hołd dla wieloznacznych i nierzadko upojnych Baśni z tysiąca i jednej nocy. Nakręcony w plenerach i miastach Jemenu, Iranu, Nepalu, Erytrei i Etiopii film łączy autentyzm lokacji z meandrującą, szkatułkową fabułą. Płynnie przechodzimy od jednej opowieści do drugiej, niczym goście zwiedzający kolejne komnaty z arabskich snów. Aktorzy, często nieprofesjonalni, wcielają się w szereg postaci – m.in. niewolnicę Zumurrud, ubogiego chłopca Nur-ad-Dina, beztroskiego i nieczułego Aziza – zamieszkujących świat okrutny i demoniczny, ale też rozkosznie witalny, wypełniony nagością i nieskrępowaną seksualnością. Pasolini unika egzotyzacji na rzecz szukania połączeń między głęboką przeszłością a teraźniejszością: w plenerach, architekturze, sztuce i ludzkich twarzach. Zawieszony między europejskim spojrzeniem a etnograficzną fascynacją obcymi kulturami, „Kwiat…” to liryczna fantazja o młodości, miłości i radościach, jakie potrafią towarzyszyć cielesnym uciechom. (opis: Sebastian Smoliński)
MISTRZOWSKI KWINTET: PASOLINI – SALO, CZYLI 120 DNI SODOMY
29 listopada (sobota), godz. 18:30
Francja/Włochy 1975 (117 min.)
Reżyseria: Pier Paolo Pasolini
Obsada: Paolo Bonacelli, Aldo Valletti, Elsa De Giorgi
Osławiony przez liczne kontrowersje ostatni film Pier Paola Pasoliniego, wyświetlony premierowo dokładnie dwadzieścia jeden dni po jego tragicznej śmierci na plaży w Ostii. Luźna adaptacja 120 dni Sodomy czyli szkoła libertynizmu Markiza de Sade’a, podzielona na cztery części wzorem Boskiej komedii Dantego, zawiera też motywy z twórczości Nietzschego czy Prousta. Najpełniejszy manifest i dzieło-bluźnierstwo zradykalizowanego artysty w jednym, za pomocą którego definitywnie odcina się od własnej przeszłości i „odchodzi od Trylogii życia”.
Faszystowskie Włochy, rok 1944. Tytułowe Salo to miasteczko na północy, ostatnia ostoja i stolica państwa marionetkowego pod nazwą Włoskiej Republiki Socjalnej (Republika Salò), którą Mussolini utworzył po obaleniu jego rządów. Książę, Prezydent, Biskup i Sędzia porywają lokalnych mieszkańców i w odludnej Villi Sorra organizują orgię, poddając ich licznym torturom i poniżeniu. Pasolini przestaje być zachowawczy, odrzuca historię i nie liczy się z przyszłością. Przewidywano, że tym filmem reżyser przewidział swoją śmierć. Film przedstawia bardzo drastyczne sceny sadyzmu, mordów, naturalistycznego ukazania przemocy i seksualnych dewiacji. Krytyka faszyzmu oraz wszelkich totalitaryzmów nigdy nie była tak brutalna, a jednocześnie tak potrzebnym dla Pasoliniego ujściem własnych demonów. Po pojedynczych pokazach kinowych Salo zostało zakazane we Włoszech oraz kilku innych krajach. (opis: Piotr Szczyszyk) Seans wyłącznie dla widzów pełnoletnich.
Wprowadzenie literacko-filmowe: Jędrzej Wijas i Krzysztof Spór
Komentarze