To kolejny ślad przemysłowej historii Stołczyna. Podczas prac budowlanych przy skrzyżowaniu ulic Nad Odrą, Kolejową i Zamkniętą, odkopano pozostałości tunelu kolejki, która woziła urobek z pobliskiego wyrobiska gliny do cegielni na terenie późniejszej huty.

– Wiedzieliśmy, że ten tunel tam był. Widać go na starych zdjęciach i planach. Niespodzianką jest to, że cokolwiek z niego jeszcze zostało – mówi nam dr Paulina Romanowicz, archeolog, miłośniczka historii Stołczyna.

Autorka bloga o osiedlu (www.Stołczyn.com) od początku przebudowy okolic dworca kolejowego, związanej z planowanym uruchomieniem Szczecińskiej Kolei Metropolitalnej, z ciekawością śledziła postęp prac. Pewnego dnia w wykopie zobaczyła fragmenty ceglanej konstrukcji tunelu, który prowadził pod ulicą Nad Odrą.

Tunel jest zawalony u samego sklepienia

O znalezisku poinformowano miejskiego konserwatora zabytków oraz archeologów. W piątek tunelowi przyjrzał się z bliska Grzegorz Kowal, twórca youtubowego kanału „Podziemny świat oczami Kowala”, który ma na koncie eksploracje wielu podobnych obiektów, nie tylko w Polsce, ale także poza jej granicami.

– Stwierdziliśmy, że tunel u samego sklepienia jest zawalony i zasypany piaskiem. Prawdopodobnie wypełniono go nim podczas prac remontowych drogi. Dalej jest miękko, nakłuwałem piach i nie było żadnej pustki – relacjonuje.

Film z eksploracji można obejrzeć tutaj:

Podziemny fragment trasy z wyrobiska do cegielni

Tunel wybudowano w drugiej połowie XIX wieku, by pod dzisiejszą ul. Nad Odrą mogły przejeżdżać wagony kolejki wąskotorowej wiozące urobek z wyrobiska gliny w pobliżu ul. Zamkniętej. Celem była cegielnia Alfreda Brandy’ego, wykupiona później i ostatecznie zlikwidowana przez hutę Kraft.

– Są mieszkańcy, którzy pamiętają jeszcze jak po wojnie tunel nie był zasypany. Słyszałam chociażby opowieść pana, który zapamiętał, że kiedyś palił tam papierosa. Krążyły też legendy, że był to tunel prowadzący aż do Polic – opowiada Paulina Romanowicz.

Przez zasypany korytarz biegną zresztą rury, które zdecydowanie wyglądają na powojenne. Ruiny tunelu zostaną docelowo zakopane, ale konserwator zobowiązał wykonawcę, by podczas prowadzonych prac nie zniszczył ceglanej konstrukcji.

Inny cegielniany tunel wciąż istnieje i ma zyskać nową funkcję

Trasa kolejki cegielnianej zmieniła się po 1897 r., gdy w jej poprzek powstały tory kolejowe w kierunku Polic. Wtedy trzeba było wybudować jeszcze jeden tunel, który poprowadził pod nimi.

Co ciekawe, zachował się on w bardzo dobrym stanie do dziś. Przez lata korzystali z niego pracownicy w drodze do nieistniejącej już huty. Teraz czasem odbywają się tam wystawy, a w przyszłości korytarz ma zostać wykorzystany jako dojście do peronów SKM.

„Na północy Szczecina jest jeszcze bardzo wiele do odkrycia”

Stołczyn rozbudowywano na terenach bogatych w glinę, więc chętnie budowano w tej okolicy cegielnie. W XIX wieku i na początku XX wieku funkcjonowało ich tam łącznie kilkanaście. Po tej, ale też innej zabudowie przemysłowej, pozostały do dziś podziemne obiekty.

– Na północy Szczecina jest jeszcze bardzo wiele do odkrycia. Pracujemy już nad dokumentacją i filmami z kolejnych, nieznanych szerzej podziemi – zapowiada Grzegorz Kowal.

O odsłoniętym tunelu można przeczytać więcej na blogu Pauliny Romanowicz – Stołczyn.com