Na cmentarzu wojennym w Starych Łysogórkach (południowa część Pomorza Zachodniego) spoczywa 1987 żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego poległych w czasie operacji berlińskiej. Większość z nich zginęła podczas forsowania Odry w rejonie Siekierek i Gozdowic (16-20 kwietnia 1945 r.). W sobotę 23 kwietnia odbędą się uroczyste obchody upamiętniające tamte wydarzenia.

Żołnierze 1 Armii Wojska Polskiego zostali wyznaczeni do forsowania Odry na 20-kilometrowym odcinku między Cedynią a Gozdowicami. Była to kluczowa operacja, pozwalająca otworzyć drogę na Berlin. A Stalinowi zależało na czasie, by wyprzedzić zachodnich aliantów.

Około 2 tysiące osób przypłaciło tę przeprawę życiem

- Pokonać przeszkodę wodną jest zawsze trudno, zwłaszcza, że w tym przypadku Odra stanowiła ostatnią deskę ratunku dla oddziałów niemieckich. Co więcej, rzeka była bardzo rozlana, trzeba było przeprawiać się w miejscach, w których miała od 1,5 km do 2,5 km szerokości. Była to więc bardzo ciężka operacja. Brakowało sprzętu przeprawowego, a działania były prowadzone pod presją czasu. Dużo strat było zwłaszcza na odcinku w okolicy Siekierek. Dlatego tak wielu żołnierzy wspomina, że rzeka była czerwona od krwi – opowiada Michał Dworczyk, dyrektor Muzeum Pamiątek 1 Armii Wojska Polskiego oraz Dziejów Ziemi Mieszkowickiej w Mieszkowicach.

Operacja rozpoczęła się 16 kwietnia 1945 roku o godzinie 5.45. Żołnierze forsowali Odrę nawet na drzwiach czy kłodach. Cztery dni później droga na Berlin była otwarta. Nie jest znana dokładna liczba żołnierzy, która przypłaciła tę przeprawę życiem, ale szacuje się, że było to ok. 2 tys. osób.

Każda mogiła to odrębna, tragiczna historia.

Na Siekierkowskim Cmentarzu Żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego w Starych Łysogórkach spoczywa 1987 żołnierzy. Wśród nich są również osoby, które poległy w walkach o Berlin. Każda mogiła to odrębna, tragiczna historia.

- Za przykład niech posłużą losy Zofii Cygan, jednej z trzech kobiet, która spoczywają na tym cmentarzu. W 1941 r. jej rodzina została wywieziona na Syberię, gdzie niestety zginął jej brat. Nie udaje jej się dostać do armii Andersa, więc zaciąga się do formowanej później dywizji polskiej. Z 1 Armią Wojska Polskiego dociera aż do Berlina. Tam niestety kończą się jej losy wojenne, ginie 2 maja 1945 r. Tej młodej kobiecie zabrakło więc zaledwie kilku dni, by przeżyć wojnę, założyć rodzinę. Takie historie są bardzo cenne, należy przekazywać je młodemu pokoleniu, które do nas przyjeżdża – opowiada Michał Dworczyk.

Przy cmentarzu znajduje się również skromne muzeum poświęcone operacji berlińskiej i forsowaniu Odry. Są tam pamiątki, zdjęcia, umundurowanie i broń. Jest też wystawa czasowa opowiadająca historię mostu w Siekierkach. Niedawno został on wyremontowany, powstała tam droga rowerowa i punkt widokowy. Wkrótce zakończy się podobna inwestycja po stronie niemieckiej.

Rocznicowe uroczystości

W sobotę 23 kwietnia odbędą się uroczystości rocznicowe. Rozpoczną się o godzinie 11 przy pomniku Chwała Poległym Saperom w Gozdowicach. Na cmentarzu wojennym w Starych Łysogórkach zaplanowano mszę polową (g. 12.30), a później główną część uroczystości z okolicznościowymi wystąpieniami, składaniem kwiatów i apelem poległych przy Pomniku Wdzięczności 1 Armii Wojska Polskiego.(g. 14).

Na polanie przy cmentarzu w Starych Łysogórkach odbędzie się prezentacja pojazdów i pokazy sprzętu wojskowego (od g.. 11). Będzie też festyn nad Odrą w Gozdowicach (od g. 15.40), w którego organizację, jak co roku, włączył się Urząd Marszałkowski.