Pomnik „Ofiar nacjonalistów ukraińskich w latach 1939-1947” zostanie 9 lutego uroczyście odsłonięty na Cmentarzu Centralnym. Inicjatorem jego powstania jest Stowarzyszenie Kresy Wschodnie Dziedzictwo i Pamięć. Budowa monumentu została sfinansowana przez Instytut Pamięci Narodowej.

Pomnik stanął przy alei Górnej, pomiędzy kwaterami 4A i 43B. Jego autorką jest prof. Katarzyna Radecka. Monument składa się z elementów nawiązujących do przydrożnej kapliczki i spadzistego dachu domostwa.

Złożona symbolika

„Dach w upamiętnieniu pozbawiony jest poszycia i posiada symboliczne blizny – zagłębienia z nazwami miejscowości, z których pochodzi ziemia z prochami pomordowanych przodków, przywieziona i złożona pod pomnikiem. Zrzucony z domu, po którym nie ma już śladu, spoczywa zagłębiony w ziemi obok kapliczki, przypominającej w swej skromnej formie komin utraconego domostwa. Dach nie spoczywa statycznie na gruncie, ale jest jakby w nim zanurzony. Ten stan, pomiędzy zanurzeniem a wypłynięciem, jest istotnym elementem kompozycji, pozostawiającym swobodę interpretacji” – czytamy w opisie monumentu przygotowanym przez IPN.

Symboliczna jest również sama data odsłonięcia pomnika. 9 lutego 1943 w polskiej kolonii Parośla Pierwsza (gm. Antonówka, powiat sarneński) oddział UPA dokonał pierwszego zbiorowego i zorganizowanego mordu na ludności polskiej. Zginęło 173 Polaków.

foto: R. Raniowski

Program uroczystości

Sobotnie uroczystości rozpoczną się o godzinie 10:00 mszą świętą w intencji ofiar i członków ich rodzin w Kaplicy Głównej na Cmentarzu Centralnym. O godzinie 11:30 przy alei Górnej odsłonięty zostanie pomnik. Uroczystość będzie miała charakter państwowy, z udziałem pododdziałów Wojska Polskiego. Obecni będą również świadkowie zbrodni wołyńskiej oraz rodziny ofiar. Swój udział potwierdził Jarosław Szarek, prezes IPN.

Po wojnie na Pomorze Zachodnie trafiło wielu przesiedleńców z Kresów Wschodnich. Do tej pory upamiętnieniem ofiar sprzed blisko 80 lat był krzyż poświęcony ofiarom ludobójstwa na Kresach Południowo-Wschodnich, który w 2013 r. stanął na Cmentarzu Centralnym. Stowarzyszenie Kresy Wschodnie Dziedzictwo i Pamięć od kilku lat zabiegało o wzniesienie pomnika. We wrześniu 2017 r. zgodzili się na to radni.

„Pamięć o ofiarach ukraińskiego nacjonalizmu nie jest wymierzona w kogokolwiek. Jest to przestroga przed nienawiścią między narodami oraz oddanie pamięci osobom pochowanym w bezimiennych, zapomnianych mogiłach” – napisano w uzasadnieniu uchwały w sprawie wyrażenia zgody na monument.

foto: R. Raniowski