To już druga konfrontacja tych dwóch artystycznych osobowości. W styczniu ubiegłego roku w Sopocie zainaugurowana została wystawa Władysław Hasior – Daniel Rycharski „mogę wam opowiedzieć o sobie o was”. Teraz prace obu twórców zobaczymy w Szczecinie. 26 czerwca w Trafostacji Sztuki nastąpi otwarcie ekspozycji zatytułowanej „Rozbieranie ze snu. Daniel Rycharski i Władysław Hasior”. Jakie prace na niej zobaczymy?

Nowoczesność i ludowość

Władysław Hasior to jeden z najwybitniejszych polskich artystów XX wieku. Jego twórczość nawiązuje do nowoczesnych prądów artystycznych, w tym surrealizmu, nowego realizmu, a także tradycyjnego rzemiosła i wytwórczości o charakterze ludowym. Uważany jest za pioniera asamblażu w Polsce. Daniel Rycharski to zdobywca Paszportu „Polityki” w 2016 roku, który zajmuje się tematyką współczesnej polskiej wsi i jej tożsamości, co realizuje m.in. w działaniach ze społecznością rodzinnej miejscowości Kurówko. Pracuje na Wydziale Malarstwa i Nowych Mediów Akademii Sztuki w Szczecinie, a jego twórczość dotyczy m.in. podejścia Kościoła katolickiego do osób LGBT.

Zupełnie inna wystawa

Ubiegłoroczna ekspozycja Władysław Hasior – Daniel Rycharski „mogę wam opowiedzieć o sobie o was”, pokazana w Sopocie, została dobrze oceniona przez krytyków. W Szczecinie zobaczymy odmienne ujęcie konfrontacji obu artystów i znaczący jest tu fakt odwrócenia kolejności ich nazwisk w tytule ekspozycji.

– To będzie zupełnie inna wystawa, mimo że to ciągle dialog tych samych dwóch twórców. Inna jest jednak koncepcja i też zupełnie inny dobór prac. Wypożyczamy prace Hasiora nie tylko z Muzeum Tatrzańskiego, lecz też z Muzeum Sztuki w Łodzi, krakowskiego Mocaku, Muzeum Narodowego w Poznaniu i innych instytucji. Poza tym mamy też osiem nowych prac Rycharskiego, które powstały specjalnie na tę wystawę – mówi Anna Batko, współkuratorka szczecińskiej ekspozycji.

Niedokończona reinterpretacja „Wesela” 

Wśród nowych prac Daniela Rycharskiego pojawi się płaszcz Jakuba Szeli – przywódcy galicyjskiej rabacji, zbrodniarza i ludowego bohatera. Kostium powstał z myślą o swoistej reinterpretacji „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego, która była planowana w Kurówku. Rycharski zamierzał stworzyć nową wersję dramatu i zorganizować wesele, które może się wydarzyć tylko na scenie. Najważniejszą postać – upiora Jakuba Szeli – zagrać miał Jerzy Nasierowski.

To aktor i literat, który wystąpił m.in. w filmach „Zamach” J. Passendorfera i… „Zbrodniarz, który ukradł zbrodnię” Janusza Majewskiego. W 1973 roku został skazany na 25 lat więzienia za współudział w morderstwie, które popełnił jego kochanek. Przedterminowo został zwolniony w 1982 roku. Rycharski, nawiązując do książki „Baśń o wężowym sercu albo wtórym słowie o Jakóbie Szeli” Radosława Raka, chciał połączyć z sobą te fakty i przenieść dramat Wyspiańskiego w przyszłość. Wesele w Kurówku z różnych względów nie zostało zorganizowane, ale artysta sfotografował 93-letniego aktora, wcielającego się w Szelę, w sierpeckim skansenie.

Polska historia z perspektywy wsi

– Sama wystawa opowiadać będzie o rozbieraniu polskiej mentalności, dekonstrukcji mitów, fantazmatów i ideologii związanych z polską historią widzianą z perspektywy wsi i co ważne, prace Hasiora w ramach tej wystawy zostaną zinterpretowane niejako na nowo i pokazane w innych kontekstach, np. praca „Św. Sebastian” zostanie zestawiona z pracami dotyczącymi LGBT, a praca „Gość III” z pracą Daniela Rycharskiego, która opowiadała o pomocy uchodźcom. Ważnym odniesieniem będą też narodowi i ludowi bohaterowie tacy jak Jakub Szela, ale też teatralna twórczość Wyspiańskiego, który pisał właśnie o potrzebie wybudzenia polskiego społeczeństwa – wyjaśnia Batko.

Ogniste ptaki i inne lokalne motywy

Tytuł wystawy to przywołanie frazy z wiersza Stanisława Grochowiaka „Rozbieranie ze snu”, który rozgrywa się we wnętrzu trumny, a także nawiązanie do tak nazwanej pracy Hasiora. Co istotne, na wystawie pojawią się liczne motywy i elementy związane ze Szczecinem i naszym województwem, zarówno w sferze historycznej, jak i czysto artystycznej.

– Pojawi się bardzo dużo motywów ptaków. W przypadku prac Daniela to będzie raczej formalna inspiracja szczecińskimi „Ognistymi ptakami” Hasiora i związaną z nimi ikonografią. Będą to m.in. kościoły-kurniki, gniazda-nagrobki, komety zrealizowane przez studentów Akademii Sztuki, nawiązujące do „Malowanego ptaka” Jerzego Kosińskiego, a także monumentalna praca Daniela „Orka” inspirowana ludowym poematem – informuje Batko.

– W przypadku Hasiora ptasie motywy to notatnik fotograficzny ze zdjęciami ptaków szczecińskich i koszalińskich, jego studenckie prace z motywem ptaków oraz sztandar z orłem Przewodnikiem. Poza tym Daniel przygotował też pracę „Śmiertelna pościel”, która opowiada o tzw. ziemiach odzyskanych i przesiedlonych wsiach, których mieszkańcy nigdy się ponownie nie spotkali – podsumowuje kuratorka.

Otwarcie 26 czerwca

Wernisaż zaplanowano 26 czerwca o godz. 19.00. Wstęp wolny. Wystawę będzie można zwiedzać do 5 października br. Kuratorkami ekspozycji są Anna Batko i Julita Dembowska. Partnerem wystawy jest Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem, a zadanie sfinansowano ze środków Gminy Miasta Szczecin / Szczecin Floating Garden oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.