Miłość towarzyszy niezmiennie ludziom od wieków. W tym czasie zmieniło się jednak ich podejście do tematu najważniejszego z uczuć. W związku z tym na rynku pojawia się wiele książek, poradników dla osób zakochanych. Porównując zawarte w nich rady, można zobaczyć jak zmieniały się one na przestrzeni lat. W tekście analizie poddane zostaną dwie książki: „Przewodnik zakochanych, czyli Jak zdobyć szczęście w miłości i powodzenie u kobiet” autorstwa M.A. Zawadzkiego oraz „Poradnik dla zakochanych” Andy’ ego Collinsa. Należy podkreślić, że czas jaki dzieli wydanie obu książek przekracza cały wiek i wynosi dokładnie 103 lata. Pierwsza pozycja ukazała się na polskim rynku jeszcze na początku XX wieku: w 1903 roku nakładem warszawskiej księgarni N. Cytryna. Obecnie dostępne jest jej wznowienie z 2007 roku za pośrednictwem Wydawnictwa Iskry. Druga książka została wydana przez Oficynę Wydawniczą RYTM w 2006 roku.

Przewodnik dla Panów, poradnik dla Pań

Jak wiadomo na początku XX wieku powszechnie panował zwyczaj, że to chłopak (mężczyzna) stara się o dziewczynę (kobietę), a nie na odwrót. Argument ten jest bardzo często przytaczany również dzisiaj. W związku z tym „Przewodnik zakochanych, czyli Jak zdobyć szczęście w miłości i powodzenie u kobiet” napisany został z perspektywy mężczyzny właśnie i przede wszystkim do niego skierowany. Jednak może on stanowić cenne źródło wiedzy także dla kobiet, głównie za sprawą dołączonych do niego rozmówek towarzyskich i listów miłosnych, jak powinna się ona zachować w konkretnych sytuacjach.

Z kolei „Poradnik dla zakochanych” skierowany jest przede wszystkim do dziewczyn. Zdecydowana większość rad zamieszczonych w książce adresowanych jest właśnie do nich. Tych skierowanych do chłopaków jest zdecydowanie mniej (około 10 %).

Ze względu na ogromną ilość porad znajdujących się w obu wymienionych książkach w tekście przedstawione zostaną tylko te, które są nietypowe, najbardziej się wyróżniające i zaskakujące.

Przewodnik zakochanych

-artystki, aktorki i kobiety przyzwoite

M.A. Zawadzki przestrzega przed kobietami, którymi mężczyzna nie powinien się interesować, wskazując jednocześnie te z którymi należy się kontaktować. Jak można przeczytać w książce, „Człowiek pojmujący życie i jego obowiązki poważnie nie powinien nigdy lokować uczuć swoich u kobiet, których przede wszystkim zawód nie daje rękojmi, że będą dobremi żonami i matkami. Mam tu na myśli przede wszystkim artystki i aktorki”. Jest to stwierdzenie o tyle zaskakujące, że obecnie młodzi przedstawiający swój ideał dziewczyny lub chłopaka podają za wzór znane postaci muzyki rozrywkowej, telewizji i kina. Autor zwraca natomiast uwagę na kobietę przyzwoitą, którą nazywa się „kobietę oddaną całem sercem i duszą swoim obowiązkom, spełniającą swoje powinności cierpliwie i łagodnie, umiejącą przystosować się do warunków, a przede wszystkiem kobietę, na której życiu i przeszłości nie ma cienia” [1].

- zerwane zaręczyny

Szczęście zakochanych jest najważniejsze, dlatego w momencie, gdy narzeczeni uznają, że z tej mąki jednak chleba nie będzie, należy rozstać się w pokojowym nastroju. Jak to wyglądało ponad sto lat, gdy nie było popularne zrywanie kontaktów z wybranym bądź wybranką swojego serca za pomocą telefonu komórkowego i internetu? W tamtym czasie najodpowiedniejsze było zerwanie listowne. Autor pisze o tym w następujący sposób, wyjaśniając jednocześnie kwestię zwrotu pierścionka zaręczynowego: „Zerwanie zdaniem naszem najlepiej listownie przeprowadzić. Unika się przez to przykrych wyrzutów, przykrzejszych jeszcze wyjaśnień, a nierzadko i scen. (…) Do takiego listu powinien być bezwarunkowo dołączony pierścionek zaręczynowy. Przecina to od razu bolesną kwestyę i odesłanie pierścionka powinno stanowczo wykluczyć wszelkie próby pogodzenia, pojednania, wyjaśnienia, mogące w innym przypadku być podjętymi przez pannę lub jej rodziców” [1]. Zachowanie takie dzisiaj uznane by zostało z pewnością za archaiczne, a u niektórych wywołałoby śmiech.

- liczba garderoby

Inną ciekawą kwestią poruszoną w wyżej wymienionym przewodniku jest garderoba i jej liczba. Według M.A. Zawadzkiego „Minimalna liczba garderoby u przeciętnie zamożnego młodego człowieka powinna się składać: 1) z 2 garniturów spacerowych marynarkowych (jeden jasny, drugi ciemniejszy), 2) garnituru czarnego wizytowego, 3) czarnego surduta spacerowego, 4) ubrania codziennego ( do biura i redakcji, zajęcia), 5) saka letniego i jesionki, 6) palta zimowego lub futra, 7) garnituru frakowego. Następnie: 1) cylinder i chapeau, 2) kapelusz twardy- jasny i czarny, 3) kapelusz filcowy miękki i kapelusz słomiany, 4) czapeczka podróżna. Wreszcie: 1) ze 2 laski, 2) parasol, 3) kalosze, 4) lakierki, buty jasne i kilka par zwyczajnych” [1]. Propozycja autora obecnie wśród młodych ludzi może wywołać jedynie śmiech. Dzisiaj trudno bowiem spotkać młodzież ubraną choćby w garnitur na egzaminie lub podczas wizyty w teatrze.

- dziękowanie po jedzeniu i mówienie „przepraszam”

Dość zaskakujące są rady M.A. Zawadzkiego dotyczące dziękowania po jedzeniu i mówienia słowa przepraszam. Pisze on w następujący sposób: „Dziękowanie gospodarstwu współbiesiadującym za jedzenie i towarzystwo wychodzi z mody. W złym tonie jest odpowiadanie „Przepraszam” lub „Proszę bardzo” na podziękowanie sąsiadki lub sąsiada za podanie szklanki, nalanie wody, podniesienie serwety etc.” [1]. W kontekście obecnych czasów, gdy panuje przekonanie, że młodzież jest niekulturalna i brak jej dobrych manier, porada ta może stanowić dla nich tylko wodę na młyn.

- rozmowa panny i kawalera

U młodych ludzi spragnionych rozrywki śmiech może wywołać także archaiczna rozmówka towarzyska pomiędzy panną, a kawalerem na temat tego, co będą robić wieczorem [1]:

P. Wie pan, jestem jakoś taka znudzona, zniechęcona- sama nie wiem, czego mi się chce, chciałabym się rozerwać, pójść gdzie …

K. Chodźmy do teatru.

P. Nie chce mi się przebierać.

K. Na spacer.

P. Jestem zmęczona.

K. Pojedziemy!

P. Szkoda pieniędzy! … Wie pan co, chodźmy najlepiej do domu. Ja z mamą weźmiemy robótki do ręki, a pan będzie nam głośno czytał … potem zostanie pan u nas na herbacie.

Niewyobrażalne jest, aby dzisiaj dziewczyna złożyła, przedstawioną w rozmowie, propozycję swojemu chłopakowi.

Spektakl w reż. Konrada Pawickiego

O tym, że książka M.A. Zawadzkiego ma ogromną wartość historyczną i potencjał rozrywkowy, najlepiej świadczy fakt, że na jej podstawie” zrealizowano, w szczecińskiej Piwnicy przy Krypcie, spektakl teatralny w reż. Konrada Pawickiego. Przedstawienie stanowi doskonałe uzupełnienie „Przewodnika zakochanych”. Kilku aktorów prezentuje wybrane fragmenty książki. Największą uwagę widzów przyciągają sceny, w których panna (Barbara Biel) prowadzi rozmowę z kawalerem, starającym się o jej rękę (Michał Lewandowski). Dotyczą one między innymi, opisanej we wcześniejszej części, propozycji spędzenia wspólnego wieczoru czy też czułego pożegnania na dworcu kolejowym. Szczecińską publiczność najbardziej rozbawił jednak odpowiednio zaakcentowany przez Michała Lewandowskiego list rzemieślnika z oświadczeniem oraz dwie odpowiedzi, pomyślna i niepomyślna, zaprezentowane przez Barbarę Biel. Uwagę podczas spektaklu zwracają także nawiązujące do dawnych czasów rozkładane plansze z wyciętymi miejscami na umieszczenie w nich głowy. Całości dopełniają wykonywane przez aktorów, piosenki miłosne. Ich aranżacji dokonano przy użyciu takich instrumentów jak: gitara, akordeon i skrzypce.

Poradnik zakochanych

Jak już zostało to wspomniane we wstępie, poradnik został napisany głównie dla dziewczyn. W związku z tym już sam ten fakt może szokować osoby pamiętające czasy z „Przewodnika zakochanych”. W książce Collinsa bowiem panuje równouprawnienie i to nie tylko chłopak powinien się starać o dziewczynę, ale również może mieć miejsce sytuacja odwrotna.

- jak poderwać chłopaka?

Jednym z ciekawszych sposobów na poderwanie chłopaka, które proponuje autor, jest zakład z koleżanką. Opisuje to w następujący sposób: „(…) Na przykład będąc w jakimś barku lub lokalu zdobądź się na odwagę, podejdź do niego i powiedz: «Założyłam się z koleżanką, że podejdę i zaproszę cię do naszego stolika. Czy dopuścisz do tego, żebym przegrała?. Z pewnością nie pozwoli na to.»” [2].

- sposoby na wyznanie miłości chłopakowi

Zdecydowanie najbardziej zaskakujące są rady Collinsa dotyczące wyznania miłosnego dziewczyny do chłopaka. Przedstawia on dziesięć takich sposób. Na szczególną uwagę zasługują [2]:

1. Kup zimny ogień. Z kartonu wytnij kometkę, przyczep do niej zimny ogień i kartkę z napisem: „Z tobą poleciałabym w kosmos”.

2. Zapakuj małą świeczkę w kształcie serca do ozdobnego, dużego pudełka po zapałkach. Załącz kartkę z tekstem : „Aby wreszcie było jasne, co do Ciebie czuję”.

3. Stary dekoracyjny klucz zawieś na ozdobnej wstążce. Włóż go do pudełka, a na załączonej kartce napisz: „Powierzam Ci klucz do mojego serca”.

Oczywiście z propozycji tych można również skorzystać podczas święta zakochanych, czyli walentynek.

-walentynki

Ze względu na to, że walentynki obchodzone są w Polsce dopiero od 1992 roku, ich kwestia, z oczywistych względów, nie mogła zostać poruszona w książce M.A. Zawadzkiego. W „Poradniku zakochanych” kwestii tej poświęcony został krótki rozdział. Można się z niego dowiedzieć m.in. jakie są ciekawe upominki może podarować dziewczyna swojej sympatii. Należy tu wymienić przede wszystkim świnkę- skarbonkę. Autor pisze o niej w następujący sposób: „Boki świnki możesz przyozdobić odpowiednimi naklejkami samoprzylepnymi, a do prezentu dołącz karteczkę z napisem typu: «Wszystkie komplementy oszczędzaj dla mnie! ».” [2].

Walentynki nie mogą się obyć także bez miłosnego posiłku. Tutaj Collins również wychodzi naprzeciw zakochanych poświęcając jeden z rozdziałów miłosnej kuchni. Wśród przepisów można znaleźć między innymi walentynkowy torcik, walentynkowe róże, zupę miłości czy też zapiekankę zakochanych.

Rady, a rzeczywistość

Miłość to uczucie, które wymykało się i nadal wymyka wszelkim schematom - zarówno teraz, jak i 100 lat temu. Człowiek starający się o względy drugiej osoby nie może opierać się wyłącznie na poradnikach. Mogą one mu jedynie pomóc w podjęciu pewnych kroków lub decyzji, jednak nie zwalniają z czujnego obserwowania i reagowania na zmieniającą się sytuację wokół niego. Zakochani powinni więc umiejętnie wykorzystywać także swoją intuicję.

***

W tekście wykorzystano cytaty z następujących książek:

1. Zawadzki M.A., Przewodnik zakochanych, czyli Jak zdobyć szczęście w miłości i powodzenie u kobiet, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2007.

2. Collins Andy, Poradnik dla zakochanych, Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa 2006.