Obszerny wybór poezji Paula Celana w tłumaczeniach, wyborze i opracowaniu Ryszarda Krynickiego został zatytułowany „Psalm i inne wiersze”. Ta nowa publikacja Wydawnictwa a5 to niewątpliwie jedno z najważniejszych wydarzeń na naszym rynku księgarskim w tym roku.

Paul Celan urodził się 23 listopada 1920 roku w Czerniowcach (wówczas na terenie Rumunii, aktualnie to część Ukrainy) w niemieckojęzycznej rodzinie żydowskiej. Naukę rozpoczął w niemiecko-hebrajskiej szkole podstawowej, a w 1938 roku zdał maturę w rumuńskim gimnazjum. W czasie II wojny światowej trafił do getta. Jego ojciec zmarł na tyfus w obozie w Naddniestrzu, a matka została zastrzelona. On sam pracował przymusowo przy budowie dróg, a po „wyzwoleniu” znalazł się w Bukareszcie, który opuścił w 1947 roku przedostając się przez Węgry i Austrię do Francji.

Właśnie na emigracji zaczął publikować. W 1948 roku ukazał się jego pierwszy tomik wierszy: '"Der Sand aus den Urnen (Piasek z urn). Dwa wiersze z niego pochodzące otwierają omawiany zbiór polskich przekładów. Pierwszy z nich to przejmujący liryk „Bliskość grobów”zakończony strofami „I czy ścierpisz znów, matko, jak w domu swym/ten cichy, niemiecki, bolesny rym ?”

Ryszard Krynicki bardzo starannie wybrał najbardziej istotne według niego wiersze Celana, którego uznaje za jednego z najważniejszych twórców XX wieku. Swój osobisty stosunek do dzieła tego poety wyraził w posłowiu do zbioru, w którym wyjaśnia m.in. powody umieszczenia w książce najsłynniejszego wiersza Celana „Fuga śmierci” w tłumaczeniu nie własnym, a Stanisława Jerzego Leca. O swojej pracy pisze natomiast m.in. „Tłumacząc wiersze Celana nieraz musiałem dochodzić do granic swoich możliwości i granic swojego języka. Ta poezja jest bardzo osadzona w różnych rejestrach i pokładach języka niemieckiego, który jest znacznie starszy i bogatszy, niż mowa, w jakiej przyszło mi się urodzić”. O tym jak bardzo ważny dla Krynickiego jest przekaz zawarty w tych lirykach, świadczy choćby fakt, że nie mogąc znaleźć w polszczyźnie odpowiedniego słowa dla oddania słów staroniemieckich, zrezygnował z dołączenia do tego zbioru, wiersza „Einmal” („Niegdyś”) .

Praktycznie każdy z wierszy, które znajdujemy w tym tomie to twór wymagający wielkiej uwagi. Pobieżne dotykanie wzrokiem tych strof odbiera im ich ukrytą wartość, bo Celan zawarł w nich duży ładunek znaczeń, emocji i wrażeń. Krytycy jego dokonań widzą w nich przede wszystkim poszukiwanie nowego sposobu opisania rzeczywistości, mającego odzwierciedlić stan rekonstrukcji świata po zagładzie. Symptomatyczne jest to, że Celan tworzył po niemiecku czyli w mowie, którą posługiwali się sprawcy piekła II wojny światowej, kataklizmu który zniszczył nie tylko życie, ale także wiarę w sens istnienia.

W moim przekonaniu jednym z najbardziej znaczących wierszy, który znajdziemy w tym tomie jest „Słowo o wchodzeniu w głąb” (ze zbioru „Róża niczyja” dedykowanego Osipowi Mandelsztamowi), Poeta wyraża w nim swój osąd o wartości ludzkich doświadczeń. („Wciąż jeszcze jesteśmy/ Czy wiesz przestrzeń jest nieskończona/ Czy wiesz, to co wpisało się w twoje oko/pogłębia nam głębię"). Taki optymizm nie często jest obecny w jego twórczości. Zazwyczaj Celan analizuje przeszłość i rzeczywistość, używając słów ukazujących brak, uszkodzenie, zanik... Do krańca swojego świata dotarł w nocy z 19 na 20 kwietnia 1970. To data śmierci poety, który prawdopodobnie zmarł w wyniku samobójstwa.

„Psalm i inne wiersze'” to nie tylko same liryki, wybrane z dziesięciu tomów poezji Celana (w oryginale i tłumaczeniu), ale również przypisy napisane przez Krynickiego, w których zawarte są informacje na temat okoliczności powstania wielu z nich oraz kalendarium życia poety. Zatem jest to pozycja bardzo szczegółowo przybliżająca postać tego twórcy polskiemu czytelnikowi.