Komisja Europejska zainwestuje w innowacje – European Innovation Council (EIC)

Wsparcie dla pionierów

„Horyzont 2020 jest pierwszym Programem Ramowym Unii Europejskiej, który tak szeroko wspiera innowacje. Natura innowacji jednak ciągle ewoluuje, staje się bardziej otwarta, szybsza, ukierunkowana na obywatela. Dziś innowacyjność oznacza również potencjał do tworzenia całkiem nowych rynków. Europa musi stale rozwijać mechanizmy wspierające rozwiązania o charakterze przełomowym i to chciałbym osiągnąć poprzez Europejską Radę ds. Innowacji.” – tymi słowami w 2016 roku Carlos Moedas, komisarz ds. badań, nauki i innowacji w Komisji Junkera zaanonsował powstanie nowego organu ściśle związanego z PR UE Horyzont 2020 – European Innovation Council (EIC). Jaki jest jego główny cel? Przekuć najwybitniejsze pomysły naukowe z Europy w realny biznes.

Najważniejszym zadaniem EIC jest wspieranie naukowców i innowatorów z Europy w opracowywaniu przełomowych technologii, czyli takich, które mają potencjał do kreowania rynków, bądź mogących silnie zmienić obecne. Wsparcie przybiera charakter bezpośredni i finansowy – Europejska Rada ds. Innowacji to przede wszystkim mechanizm finansowania badań i innowacji działający w ramach Programu Ramowego UE Horyzont 2020. EIC jest obecnie w fazie pilotażowej i dysponuje budżetem 3 mld €, ale już wiemy, że w przyszłym Programie Ramowym – Horizon Europe – jej budżet planuje się na 10 mld €. Mechanizm finansowy EIC opiera się na czterech głównych komponentach konkursowych pokrywających całą drogę rozwoju nowej technologii, od badań podstawowych, przez prace rozwojowe, komercjalizację, aż do wejścia na rynek. Są to EIC Pathfinder, EIC Accelerator, EIC Fast Track to Innovation oraz EIC Prizes. Ważne jest również wsparcie niefinansowe – Europejska Rada ds. Innowacji oferuje beneficjentom wszystkich konkursów pakiet usług wsparcia biznesu. Jednostki, które pozyskają finansowanie, otrzymają doradztwo i coaching biznesowy prowadzony przez wybitnych specjalistów w Europie.

EIC Pathfinder – bo na początku był pomysł

Każdy przełom zaczyna się od pomysłu, koncepcji. Następnie ta koncepcja jest rozwijana, testowana i sprawdzana czy rzeczywiście jest wykonalna – to robią badania podstawowe. Kolejnym etapem jest już urzeczywistnianie wizji – pierwszy prototyp. EIC Pathfinder powstał właśnie po to, aby nawet najbardziej ryzykowne, przełomowe koncepcje miały szansę przejść tą drogę.

EIC Pathfinder to mechanizm stworzony z myślą o najbardziej wizjonerskich koncepcjach, które mogą odnieść sukces jedynie dzięki połączeniu potencjału różnych dziedzin nauki i dyscyplin zaawansowanej inżynierii. Pathfinder sfinansuje jedynie ambitne, interdyscyplinarne projekty, które zaproponują przełomowy cel technologiczny. Projekt musi realizować konsorcjum międzynarodowe składające się minimalnie z 3 organizacji pochodzących z 3 krajów UE lub stowarzyszonych z Programem Ramowym Horyzont 2020. Dla idealnej synergii oczekuje się współpracy między przedstawicielami nauki, a także przemysłu. Ważne jest, aby angażować też instytucje reprezentujące odbiorców końcowych proponowanych rozwiązań. Nabór wniosków do EIC Pathfinder prowadzony jest w dwóch konkursach: Pathfinder Open oraz Pathfinder Proactive. Pierwsza opcja zakłada finansowanie do 3 mln € na badania nad nowymi technologiami na wczesnym etapie rozwoju, trwające około 3-4 lata, choć EIC podkreśla, że rozważy każdą uzasadnioną perspektywę czasową. Druga opcja to konkursy ukierunkowane na badania podstawowe, które utworzą solidną bazę naukową pod nowatorską, określoną koncepcję technologiczną przyszłości. Proponowany budżet to przedział od 4 do 5 mln € na projekty trwające do 4 lat. Oba mechanizmy oferują finansowanie do 100% kosztów kwalifikowalnych projektu. Różnicą między konkursami Pathfinder Open a Pathfinder Proactive jest tryb ubiegania się o środki. Pathfinder Open prowadzi nabór w trybie ciągłym – wnioski można składać w każdej chwili, lecz około 2 razy do roku ma miejsce tzw. data odcięcia (cut-off date), po upływie której wszystkie dotychczas złożone aplikacje zostają poddane ewaluacji. Nabór do Pathfinder Proactive jest z kolei prowadzony jednoetapowo – konkursy ogłaszane są na portalu dedykowanemu instrumentom finansowym Komisji Europejskiej – Funding & Tender opportunities.

EIC Accelerator – postawmy na MŚP

Wiele przełomowych innowacji powstaje w małych i średnich przedsiębiorstwach. Mogłoby powstawać jeszcze więcej, gdyby nie tzw. „dolina śmieci”, czyli niedostatek funduszy na rozwój innowacji w ich kluczowym etapie – komercjalizacji. W tym celu powstał EIC Acclerator, prestiżowy konkurs dla sektora małych i średnich przedsiębiorstw, który jest zaktualizowanym następcą dobrze znanego Instrumentu dla MŚP (SME Instrument).

EIC Accelerator to opcja jedyna w swoim rodzaju, bo oferująca innowacyjną formułę finansowania mieszanego (blended finance). W ramach tego konkursu można otrzymać grant w wysokości od 0,5 do 2,5 mln € (poziom wsparcia wynosi do 70% kosztów kwalifikowalnych) oraz finansowanie w formie wkładu inwestycyjnego (equity). Ten wkład wniesie fundusz inwestycyjny utworzony specjalnie na potrzeby mechanizmu – EIC Fund. W ten sposób Komisja Europejska może zainwestować w najlepsze pomysły nawet do 15 mln €. Beneficjentem Akceleratora może być pojedyncza firma, która chce skomercjalizować innowacyjny produkt, usługę czy model biznesowy o wysokim potencjale rynkowym na skalę minimum europejską. Warunkiem jest odpowiedni stopień gotowości technologicznej TRL (ang. Technology Readiness Level) – proponowane rozwiązanie musi osiągać TRL 6, czyli być na etapie prototypu przetestowanego w warunkach zbliżonych do operacyjnych. Dzięki modelowi finansowania mieszanego, Akcelerator pozwala przeprowadzić wszystkie działania niezbędne do wejścia rozwiązania na rynek.

Niekwestionowaną zaletą Akceleratora jest tryb ciągły naborów wniosków z wielokrotną możliwością aplikowania. Tak, jak w przypadku Pathfinder Open, wnioskować można w każdej chwili, lecz w ciągu roku przewidziane są 4 daty odcięcia.

EIC Fast track to Innovation – szybka ścieżka do innowacji

Aby Wspólnota Europejska faktycznie stała się światowym liderem innowacji kluczem jest krótki czas od rozpoczęcia prac nad daną koncepcją do jej udostępnienia użytkownikowi docelowemu (time to market). To właśnie Szybka Ścieżka Europejskiej Rady ds. Innowacji ma być „wyrzutnią” najbardziej obiecujących koncepcji na rynek, która stworzona została z myślą o firmach, również tych dużych. EIC Fast Track to Innovation skierowana jest do konsorcjów międzynarodowych składających się z 3 do 5 partnerów. Uczestnikami mogą być zarówno uczelnie, jednostki badawcze, organizacje non-profit, stowarzyszenia i przedsiębiorstwa, przy czym więcej niż połowę muszą stanowić właśnie przedstawiciele biznesu i to u nich ma być ulokowane przynajmniej 60% całkowitego budżetu. Koordynatorem takiego konsorcjum również musi być firma. Założenia programu są proste – Komisja Europejska oferuje grant w wysokości do 3 mln €, aby innowacyjny na skalę minimum europejską koncept z dużym potencjałem zysku trafił szybko na rynek. Wysokość finansowania dla przedsiębiorstw wynosi 70%, zaś wszyscy partnerzy non-profit mogą liczyć na pokrycie nawet 100% kosztów kwalifikowalnych dla projektu trwającego do 2 lat. Tak jak w przypadku Akceleratora, proponowany pomysł powinien znajdować się na 6. poziomie TRL, a w wyniku przeprowadzonych prac osiągnąć poziom 8 – czyli zostać w pełni opracowany. Wejście na rynek, a więc osiągnięcie najwyższego – 9. poziomu TRL musi nastąpić po realizacji projektu, ale w ciągu 3 lat od jego rozpoczęcia.

EIC Fast Track to Innovation to idealne narzędzie dla firm, które prowadzą R&D. Zamiast realizować projekty wdrożeniowe w ramach środków własnych, mogą otrzymać na ten cel aż do 70% od Europejskiej Rady ds. Innowacji, przy okazji nawiązując współpracę międzynarodową i korzystając z usług wsparcia biznesu. Nabór wniosków również prowadzony jest w trybie ciągłym, lecz daty odcięcia są 3 w ciągu roku. Aplikować można wielokrotnie.

Uznanie dla najlepszych – EIC Prizes

Europejska Rada ds. Innowacji przewidziała również budżet na promocję niestandardowego podejścia do przełomowych innowacji. Wizjonerzy, zarówno z sektora naukowego, jak i przemysłowego, kreatywne start-up’y, do których pasuje zwrot „thinking outside the box” mogą otrzymać nagrodę w wysokości do 5 mln € za zaproponowanie wybitnego, innowacyjnego rozwiązania problemu ważnego dla Wspólnoty. Nagrody EIC są przyznawane w 6 zdefiniowanych obszarach: innowacyjne baterie dla e-pojazdów; paliwo ze słońca – sztuczna fotosynteza; wczesne ostrzeganie przed epidemią; nisko kosztowe starty w kosmos; łańcuchy wartości dla dobra społecznego; zaawansowane techniki pomocy humanitarnej. O nagrodę trzeba zawnioskować – złożyć obszerny, szczegółowy opis rozwiązania w ramach trwającego naboru. Nabory do EIC Prizes trwają bardzo długo, część z nich potrwa nawet do czerwca 2021 roku.

Nie jesteś sam – wsparcie w aplikowaniu

Programy Ramowe Unii Europejskiej nastawione są na szeroki dostęp – każdy może brać udział w projektach międzynarodowych. Z tego względu istnieją dobrze rozwinięte mechanizmy wsparcia w aplikowaniu o granty, również krajowe. W Polsce taką pomoc oferuje Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych UE oraz sieć 11 Regionalnych Punktów Kontaktowych PR UE rozmieszczonych w całym kraju. Podmioty te świadczą szereg nieodpłatnych usług, od dopasowania pomysłu projektowego do odpowiedniego mechanizmu, przez kompleksowe doradztwo w procesie pisania wniosku i aplikowania o fundusze z UE, aż do wsparcia w administrowaniu i rozliczaniu grantów. RPK właściwy dla województwa zachodniopomorskiego znajduje się w Regionalnym Centrum Innowacji i Transferu Technologii ZUT w Szczecinie, gdzie konsultanci udzielają wszelkich niezbędnych informacji.

Michał Grudziński
Konsultant ds. Programów Ramowych UE
Regionalny Punkt Kontaktowy Programów Ramowych UE
RCIiTT ZUT w Szczecinie
e-mail: Michal.Grudzinski[at]zut.edu.pl
tel.: 91 449 45 49

Publikacja sfinansowana ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.