Wiedza, kto jest ojcem dziecka, jest istotna dla dobrych relacji rodzinnych. Niektóre sytuacje wymagają wykonania badań genetycznych umożliwiających potwierdzenie bądź zaprzeczenie ojcostwa. Ustalić ojcostwo można zarówno prywatnie jak i na drodze sądowej. Te dwa sposoby różnią się między sobą przebiegiem, a także późniejszymi możliwościami wykorzystania wyniku.

Na czym polega ustalenie ojcostwa przez sąd?

Badanie genetyczne mające na celu ustalenie ojcostwa może być zlecone przez sąd na wniosek matki, domniemanego ojca, samego dziecka bądź prokuratury, na co każda z tych stron ma określony przez prawo czas. Aby taki wniosek został uznany przez sąd konieczne jest wykazanie przesłanek, że mężczyzna może być bądź nie być ojcem dziecka, w postaci zeznania świadków, badań antropologicznych bądź wyników prywatnych testów DNA.

Gdy test DNA jest zlecony przez sąd, cały proces pobierania próbek i analizy wyniku jest z góry określony. DNA jest pobierane od dziecka, domniemanego ojca i matki we wskazanym przez sąd miejscu i w obecności świadków. Wynik analizy laboratoryjnej natomiast musi zostać podpisany przez biegłego sądowego, aby mieć znaczenie prawne.

Wynik sądowego testu DNA jest podstawą do orzeczenia w kwestiach zasądzenia alimentów, ustalenia zakresu władzy rodzicielskiej, nadania nazwiska dziecku, a także poniesienia kosztów związanych z ciążą, porodem i połogiem.

Jak wygląda realizacja testu na ojcostwo prywatnie?

Z wielu różnych przypadków sądowe ustalenie ojcostwa może być w danym momencie niemożliwe bądź niekorzystne. Wówczas alternatywą są prywatne badania na ojcostwo, które są zarówno tańsze, jak i mniej wymagające pod względem procedur. Dodatkowo istnieje możliwość zrealizowania ich anonimowo, co bywa korzystne dla niektórych klientów.

Prywatne badania na ojcostwo zakupuje się przez Internet, a potem jest możliwość udania się punktu pobrań bądź otrzymuje się przesyłkę, za pomocą której możliwe jest pobranie materiału genetycznego do testu - mówi Katarzyna Startek, specjalista portalu badań diagnostycznych Zdrowegeny.pl.

W przypadku realizacji badania w punkcie pobrań możliwe jest pobranie materiału genetycznego od nieletniego dziecka jedynie za zgodą wszystkich prawnych opiekunów - mogą być obecni w trakcie pobrania bądź należy przynieść ich pisemną zgodę. Natomiast w ramach wysyłkowego testu na ojcostwo taka zgoda nie jest potrzebna. Należy jednak pamiętać, że z powodu braku spełnienia procedur sąd może (ale nie musi) uznać wynik prywatnego badania jako dowód wstępny w trakcie rozprawy, a następnie zleci badanie zgodne z własnymi procedurami.

W jaki sposób pobiera się DNA do testu na ojcostwo?

Pomimo że materiał genetyczny w mniejszym bądź większym stopniu znajduje się na większości przedmiotów, z którymi dany człowiek ma kontakt, to laboratorium ściśle określa możliwe źródła DNA, w przypadku których analiza jest niemal zawsze możliwa.

Najczęściej stosuje się pobranie za pomocą wymazu z jamy ustnej. Wykorzystuje się do tego wymazówkę, którą pociera się wewnętrzną stronę policzków kilkukrotnie. Ta metoda stosowana jest zarówno w punkcie pobrań, jak i wysyłkowo. Innym rodzajem materiału są mikroślady, które nie są uznawane w punktach, ale można je wysłać do laboratorium kuriersko. Mikroślad to przedmiot, z którym badana osoba miała znaczny kontakt i który zawiera wystarczającą ilość DNA. Może to być smoczek dziecięcy, guma do żucia, niedopałek papierosa czy też obcięte paznokcie.