Bałtyk i nie tylko. Opowieść o malarstwie marynistycznym

Ukazywanie morza w malarstwie to marynistystyka lub marina. 

Gatunek wyodrębnił się z rozwijającego się od czasu renesansu malarstwa pejzażowego. Morze pojawiało się w obrazach już wcześniej jako tło w scenach mitologicznych i biblijnych. Ukazywano je też jako scenerię historycznych bitew morskich. 

Od XVII wieku w Holandii rozwija się malarstwo, którego podstawowym tematem jest żywioł morza. Większe zainteresowanie Bałtykiem jako motywem w sztuce przypada na czas XIX stulecia. Jednym z twórców, którzy poświęcili temu wiele uwagi jest urodzony w Greifswaldzie Caspar David Friedrich (1774-1840). Morze i motywy z nim związane mają w jego twórczości znaczenie symboliczne, filozoficzne, określają miejsce człowieka w naturze. Z drugiej przedstawienia te stają się okazją do rozwiązywania malarskich problemów ujęcia zmieniającego się  światła i barw przyrody. 

Nieco później, ale jeszcze w XIX stuleciu i w początkach XX wieku, nad Bałtyk w poszukiwaniu natchnienia przyjeżdżają twórcy polscy na przykład Ferdynand Ruszczyc (1870-1936). Temat stał się popularny w okresie międzywojnia po uzyskaniu niepodległości i dostępu do morza. Motyw Bałtyku podejmowany jest też przez twórców po II wojnie światowej, którzy często nadają mu syntetyczne, abstrakcyjne formy.

dr hab. Barbara Ochendowska-Grzelak

Absolwentka historii sztuki na UAM w Poznaniu. Początki pracy zawodowej w Zakładzie Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa UMK w Toruniu, a następnie – do dzisiaj – pracownik naukowo-dydaktyczny Uniwersytetu Szczecińskiego. Zainteresowania badawcze skupione na problematyce historii ochrony dóbr kultury, zwłaszcza jej początków na Pomorzu Zachodnim.

Tej tematyce poświęciła rozprawę doktorską (Uniwersytet Szczeciński) i habilitacyjną (UAM Poznań). Przedmiotem jej zainteresowań jest także dawna literatura podróżnicza, a zwłaszcza ta, która dotyczy Pomorza, oraz sztuka na dworze Gryfitów.

Partnerem cyklu jest Instytut Historyczny Uniwersytetu Szczecińskiego.