Z niektórymi zamieniamy kilka słów na klatce schodowej, z innymi przyjaźnimy się i urządzamy podwórkowe grille, z jeszcze innymi wolimy się w ogóle nie widywać. Sąsiedzi. Jacy powinni być? I jakimi sami jesteśmy?

Kochaj sąsiada swego jak siebie samego – chciałoby się rzec, zwłaszcza przy takiej okazji jak Europejski Dzień Sąsiada. To święto, które narodziło się we Francji 21 lat temu i od tego czasu wkracza do kalendarzy innych europejskich krajów, w tym Polski. Obchodzimy je zawsze w ostatni wtorek maja – w tym roku „dzień miłości do sąsiada” wypada więc 25 maja. Czy mamy co świętować?

Sąsiedzi w Polsce – jacy jesteśmy?

„Kiedyś to sąsiedzi się znali i było jakoś przyjemniej” – możemy często usłyszeć z ust dziadków, rodziców, ciotek i wujków. Zdarza się, że sami się pod tym podpisujemy – bardziej urzeczeni powszechnością tego twierdzenia niż upewnieni własnym doświadczeniem. A jak jest naprawdę?

Sprawdziliśmy raporty z badań CBOS dotyczące relacji sąsiedzkich z lat 2008, 2012 i 2017. Dane są podobne i wskazują, że od blisko 15 lat nasze relacje sąsiedzkie mieszczą się głównie w kategorii „konwencjonalnych/ceremonialnych”, co oznacza po prostu, że ograniczamy się do pozdrowień czy wymiany kilku słów na podwórku czy w bramie. Takie kontakty sąsiedzkie niezmiennie deklaruje ponad 80% badanych. Są i tacy, którzy przyznają, że sąsiadów po prostu unikają (to 1 na 10 z nas), ale w porównaniu z poprzednimi latami jest ich mniej.

Jeśli nie tylko „dzień dobry”, to co? Otóż część z nas – wcale niemała, bo powyżej 70% – deklaruje, że z sąsiadami świadczy sobie wzajemnie drobne przysługi, jak odbiór paczki od kuriera, poratowanie odrobiną cukru, czy pilnowanie mieszkania lub podlanie kwiatków podczas nieobecności. Co prawda, liczba osób, które przyznają się do takich relacji sąsiedzkich nieznacznie spadła w ciągu tych kilkunastu lat. Co więcej, takie pogłębione kontakty mamy tylko z niektórymi. Za to co trzeci Polak idzie jeszcze dalej i spędza z sąsiadami czas wolny czy bywa na ich rodzinnych imprezach.

Czy więc tęsknota za dawnymi czasami bogatymi w sąsiedzkie relacje jest uzasadniona? Wszystko zależy od perspektywy, bo np. rzadziej niż w połowie lat dziewięćdziesiątych sąsiedzi utrzymują dziś pogłębione kontakty towarzyskie - w 1995 roku deklarowało to 41% badanych, obecnie to nieco ponad 30%. Zwiększył się za to, niestety, procent sąsiedzkich relacji o charakterze konfliktowym (wzrost z 6% w 2012 roku do 10% w 2017). Wszystkie te dane nieco różnią się w zależności, czy badamy wieś, nieduże czy średnie miejscowości, czy te największe miasta.

„Złota wspólnota”

Mamy więc kilka powodów, by martwić się postępującym osłabieniem tradycyjnych więzi społecznych, w tym relacji sąsiedzkich. Ale możemy też dokonywać codziennie małej rewolucji, takiej na własnym podwórku, i budować swoje sąsiedztwo na nowo.

ŚRODEK Śródmiejski Punkt z okazji Europejskiego Dnia Sąsiada zapytał swoich sąsiadów o to, jakie cechy – według nich – ma taki idealny sąsiad. Miły, uprzejmy, zatroskany losem wspólnej przestrzeni, chętny do współpracy, pomocny i otwarty – to tylko niektóre z wymienianych cech. To taki, który odbierze paczkę i przekaże klucze, gdy ktoś z domowników zapomni o nich wychodząc rano do pracy. Taki, który zainteresuje się losem współmieszkańców i zapuka do drzwi dawno niewidzianej sąsiadki lub wniesie zakupy na ostatnie piętro. Taki, który szanuje innych i interesuje się losem podwórka, ulicy czy osiedla.

Czy i Wy macie takich sąsiadów? Taką „złotą wspólnotę”? Może już coś wspólnie zrobiliście dla Waszej okolicy i macie chrapkę na więcej? A może dotychczas jedynie wymienialiście się pomysłami na własne podwórko przy trzepaku lub na podczas spaceru z psem? ŚRODEK Śródmiejski Punkt Sąsiedzki zaprasza mieszkanki i mieszkańców osiedli: Centrum, Śródmieście-Zachód i Turzyn do udziału w konkursie „Złota wspólnota”, którego zwycięzcy będą mogli zdecydować, na jakie działanie na ich podwórku przeznaczone zostanie 2000 zł. Mogą to być zielone nasadzenia, postawienie ławki czy osiedlowej biblioteczki, prywatny pokaz filmu czy warsztaty dla młodszych i starszych. „To Wy decydujecie, my finansujemy!” – zapowiada ekipa ŚRODKA – „Mieszkacie w bloku? A może w kamienicy? Nieważne! Liczy się to, czy jesteście zgraną załogą i czy macie wspólne sąsiedzkie marzenie”.

Szczegóły konkursu wraz z formularzem zgłoszeniowym i regulaminem dostępne są na stronie www.srodek.szczecin.pl. Pytania można wysyłać na adres: kontakt@srodek.szczecin.pl. Na zgłoszenia ŚRODEK czeka do 21 maja 2021. Ogłoszenie wyników w Europejski Dzień Sąsiada, czyli już 25 maja 2021.

Organizatorem konkursu jest Stowarzyszenie Edukacyjno-Artystyczne "Oswajanie sztuki", prowadzące ŚRODEK Śródmiejski Punkt Sąsiedzki. Konkurs finansowany jest przy wsparciu ze środków Gminy Miasto Szczecin. Patronat medialny nad wydarzeniem objęło wszczecinie.pl.