Dni Muzyki Żydowskiej w Szczecinie już w ten weekend! Zaplanowano dwie wspaniałe premiery

Słuchacze poprzednich edycji pamiętają Dni Muzyki Żydowskiej za sprawą niezwykłej atmosfery, jaka każdorazowo towarzyszyła koncertom na wypełnionym do ostatniego miejsca dziedzińcu Muzeum Narodowego w Szczecinie – Muzeum Tradycji Regionalnych.

– Ten niezwykły klimat wrześniowych wieczorów, powoli zapadający zmrok, dyskretne światła i swobodnie płynąca muzyka to wspaniałe osiągnięcie, które udaje nam się powtarzać – mówi Aleksandra Golińska z fundacji SPOT.ON ART, która jest organizatorem wydarzenia. – Wokół Dni Muzyki Żydowskiej wytworzyła się już cała społeczność słuchaczy, którzy wracają do nas co roku, przyjeżdżając nawet z innych miast.

Jak wszystkie plany kulturalne, tak i organizację kolejnej edycji o mało nie przekreślił koronawirus. – Z jednej strony zamknięta przestrzeń muzealnego dziedzińca stanowiłaby zbyt wielkie ograniczenie dla artystów i słuchaczy, z drugiej strony nie chcieliśmy rezygnować z genius loci. Muzyka żydowska świetnie brzmi u stóp wielkiego pomnika Mojżesza, który stał się już naszym znakiem rozpoznawczym, a także w inspirujących przestrzeniach Muzeum – tłumaczy Jakub Stefek, organista i twórca programu Dni Muzyki Żydowskiej. – Z pomocą przyszedł ministerialny program „Kultura w sieci”. Zarejestrowane koncerty zostaną udostępnione nieodpłatnie w Internecie.

Poza muzealnym dziedzińcem widzowie zobaczą także niezwykłe wnętrza Muzeum Narodowego w Szczecinie – Muzeum Historii Szczecina w Ratuszu Staromiejskim. Tam nagrany został koncert „Klezmerska tradycja”, w którym muzyka źródeł została zaprezentowana przez kwartet klarnetowy Dance of Fire. Zmienność rytmiczna, swobodny charakter, improwizowane melodie i żywiołowość mieszająca się z melancholią to cechy charakterystyczne dawnej muzyki żydowskiej w Europie środkowej. Jej ślady można odnaleźć w niezliczonych, również współczesnych, gatunkach muzycznych.

– Tworzymy wielowątkową opowieść o tym, jak przeszłość łączy się z teraźniejszością, a oba wymiary łączy umiłowanie piękna – dodaje Jakub Stefek.

Niemniej ciekawy będzie drugi koncert – „Muzyka Nowej Synagogi”. To kolejny rozdział muzycznej historii dawnej bożnicy przy ulicy Zielony Szaniec (obecna Dworcowa), w której śpiewali wybitni kantorzy i chóry przy akompaniamencie organów. Program złożony jest z utworów Arno Nadela – zupełnie zapomnianego dziś kompozytora, który urodził się w Wilnie, a zginął w Auschwitz.

– Jako pierwsi po wojnie sięgamy po jego utwory, łączące stare tradycje z nowoczesnym językiem muzycznym. To niezwykle dogłębnie przemyślana muzyka – tłumaczy Stefek. – Nadel, co wiemy z jego notatek, całe życie poszukiwał odpowiedzi na pytanie „co to znaczy – żydowski?”. Podążając jego tokiem rozumowania możemy sami sobie zadawać pytania „co to znaczy – polski?” albo „szczeciński?”.

Dodatkowo, jego muzyka została nagrana na najnowszej wystawie w Muzeum Narodowym w Szczecinie „Piękność twą widzę. Od Čiurlionisa do Kairiūkštisa – sztuka litewska pierwszej połowy XX wieku”, dzięki której uda się przenieść w miejsce i czasy Arno Nadela również wizualnie. By wziąć udział w nagraniach, do Szczecina po raz drugi przyjechał Isidoro Abramowicz – dyrektor muzyczny Gminy Żydowskiej w Berlinie i obecnie jeden z najsłynniejszych żydowskich kantorów na świecie.

Koncerty zostaną zaprezentowane na Faceboku Muzeum Narodowego w Szczecinie: facebook.com/muzeum.szczecin w sobotę i niedzielę, 19 i 20 września, o godz. 19:00.

KONCERT „KLEZMERSKA TRADYCJA”

Sobota, 19 września 2020, godz. 19:00

Premiera filmu na portalu facebook.com/muzeum.szczecin

W dzisiejszych czasach z zagadnieniem muzyki żydowskiej nierozerwalnie złączone są skrzypce i klarnet. Zanim nabrały one współczesnych kształtów, żydowscy muzycy grali głównie na szałamajach – piszczałkach z bocznymi otworami i podwójnym stroikiem. Ponieważ w synagogach muzyka instrumentalna była aż do XIX wieku zakazana na znak żałoby po zburzonej Świątyni jerozolimskiej, klezmerzy występowali przy okazjach świeckich. W odróżnieniu od poprzednich edycji, tym razem postanowiliśmy sięgnąć do dziedzictwa klezmerów, aby przeanalizować historię tej muzyki i jej przemiany. Okazało się, że stare melodie łączą się nie tylko z klimatami arabskimi czy bałkańskimi, ale ich echa słychać nawet… w chorale gregoriańskim. W pierwszym koncercie najpierw cofniemy się w czasie i posłuchamy tradycyjnych melodii żydowskich, aby po chwili przekonać się, jak żyją one w różnych utworach do dnia dzisiejszego.

Wykonawcy:

Kwartet „Dance of Fire” w składzie:

Grzegorz Tobis – klarnet, instrumenty perkusyjne, aranżacje

Waldemar Żarów – klarnet, bassethorn

Piotr Wybraniec – klarnet

Tomasz Żymła – klarnet basowy

KONCERT „MUZYKA NOWEJ SYNAGOGI: ARNO NADEL”

Niedziela, 20 września 2020, godz. 19:00

Premiera filmu na portalu facebook.com/muzeum.szczecin

Rok temu w ramach koncertu Muzyka Nowej Synagogi przypomnieliśmy postać najważniejszego kompozytora muzyki synagogalnej – Louisa Lewandowskiego, który tworzył między innymi na zamówienie Gminy Żydowskiej w Szczecinie. W tym roku odkrywamy Arno Nadela – kompozytora, muzykologa, filozofa, popularyzatora, organistę, poetę i malarza. Urodził się w Wilnie, kształcił w Królewcu, mieszkał w Berlinie, odwiedzał Szczecin. Jego muzyka to rezultat wielu przemyśleń na temat świata, Boga, człowieka i jego tożsamości. Niezwykły styl stanowi połączenie tradycyjnych melodii z nowoczesnym językiem muzycznym. Arno Nadel doskonale wykorzystywał wszystkie możliwości organów, kantora i chóru – uważał, że prawdziwą muzyką żydowską jest tylko muzyka synagogalna (czyli sakralna). Do końca wierząc w dobro, prawdę i piękno, zginął w Auschwitz, a jego muzyka nie zabrzmiała ponownie w Szczecinie aż do tej pory.

Wykonawcy:

Isidoro Abramowicz – kantor

Jakub Stefek – organy

Zespół wokalny Cantus Delicium

Tomasz Szutkowski – dyrygent