Miała duży wpływ na kształ urbanistyczny naszego miasta. Wystawa o barwnej Pionierce Szczecina

Wystawa „Wymyślając miasto na nowo. Helena Kurcyusz – architektka i urbanistka” to kolejna odsłona realizowanego przez Muzeum Narodowe w Szczecinie cyklu ekspozycji o wybitnych postaciach związanych z nadodrzańską metropolią. Bohaterami poprzednich wystaw byli Heliodor Sztark oraz Janina Szczerska.

Zaproszenie do spotkania z barwną osobą

– Zarówno wystawa, jak i towarzysząca publikacja, są zaproszeniem do spotkania z barwną osobą, której obecność w Szczecinie trwale i na różne sposoby zapisała się w przestrzeni miasta – mówi dr Anna Lew-Machniak, kuratorka wystawy.

Helana Kurcyusz urodziła się 10 maja 1914 roku w Sandomierzu. W czasie drugiej wojny światowej brała udział w obronie Warszawy. Działała również w konspiracji – Związku Walki Zbrojnej oraz Armii Krajowej. W 1942 roku została aresztowana i przewieziona do obozu koncentracyjnego na Majdanku skąd w 1944 roku przetransportowano ją do Ravensbrück, a następnie Neubrandenburga, gdzie doczekała wyzwolenia.

Pierwsze lata w Szczecinie i odkrycie sarkofagów

W maju 1945 roku zatrzymała się w Szczecinie, aby spotkać się z koleżanką. Wówczas podjęła decyzję pozostania w mieście na stałe. Zamieszkała w willi przy ul. Wyspiańskiego 7 i podjęła pracę jako współorganizatorka służby budowlanej na terenie miasta. Działała w komisji ds. nazw ulic miasta oraz przeprowadziła inwentaryzację ocalałych zabytków Szczecina – odkryła m.in. sarkofagi książęce na Zamku Książąt Pomorskich.

Trzeba podkreślić, że nasza bohaterka była jedną z niewielu kobiet, którym w okresie międzywojennym udało się uzyskać przygotowanie uniwersyteckie do wykonywania zawodów uznawanych powszechnie za typowo męskie.

– Zdobyte kwalifikacje potrafiła skutecznie wykorzystać w trudnej rzeczywistości powojennej, czemu niewątpliwie sprzyjały jej silna osobowość, zaangażowanie oraz determinacja – dodaje A. Lew-Machniak.

Główny urbanista Szczecina

W lipcu 1946 roku Helena Kurcyusz została powołana na stanowisko Głównego Urbanisty Województwa Szczecińskiego. Funkcję tę sprawowała do 1960 roku, później podjęła pracę w Wojewódzkiej Pracowni Urbanistycznej. Była również współorganizatorką Wydziału Architektury w szczecińskiej Szkole Inżynierskiej.

– Jako wysokiej rangi urzędniczka państwowa współpracowała przy opracowywaniu dziesiątków planów odbudowania miast na Pomorzu Zachodnim. Dzięki swojej ogromnej pracowitości, zapałowi oraz inicjatywie, wniosła szczególnie istotny wkład w rozwój architektury i urbanistyki na Pomorzu Zachodnim – podkreśla Anna Lew-Machniak.

W 1947 roku założyła w Szczecinie oddział Stowarzyszenia Architektów Polskich (SARP) oraz została honorowym członkiem Towarzystwa Urbanistów Polskich (TUP).

Autorka nazwy „13 Muz”

Teraz mieszkańcy Szczecina będą mogli zapoznać się z działalnością zawodową i twórczą architektki, a to za sprawą wspomnianej już wystawy. Ekspozycja przedstawia także aktywności Kurcyuszowej na polu kultury – była współorganizatorką i autorką nazwa Klubu „13 Muz”,jedynego w tym czasie ośrodka kulturalnego Szczecina.

– Starano się też wyeksponować jej wcześniejsze lata – zarówno związane z Polską Niepodległą, jak i drugą wojną światową. Oba te okresy miały szczególny wpływ na powiązanie jej życia ze Szczecinem i Pomorzem Zachodnim – dodaje Anna Lew-Machniak.

Losy architektki zostały odtworzone przede wszystkim na podstawie licznie zgromadzonych dokumentów oraz fotografii. Otwarcie wystawy „Wymyślając miasto na nowo. Helena Kurcyusz – architektka i urbanistka” zaplanowano na 28 czerwca o godz. 18 w Muzeum Historii Szczecina przy ul. księcia Mściwoja II 8.

– Niezależnie od swoim osiągnięć twórczych w dziedzinie architektury, Kurcyuszowa była członkinią wielu organizacji społecznych, a także malarką, autorką wielu wierzy i wspomnień z okresu okupacji oraz pierwszych lat pobytu w Szczecinie – mówi kuratorka wystawy „Wymyślając miasto na nowo. Helena Kurcyusz – architektka i urbanistka”.